نقش رجب شیراز
نویسنده : محمد پارسایی | زمان انتشار : 06 آذر 1399 ساعت 00:28
مختصات: ۲۹°۵۹′۱۷″شمالی ۵۲°۵۲′۱۶″شرقی / ۲۹٫۹۸۸°شمالی ۵۲٫۸۷۱°شرقی / 29.988; 52.871
نقش رجب جایگاه یکی از آثار ارزشمند حجاری باستانی ایرانست. این محل در۱۳کیلومتری شهر مرودشت ودرفاصله ۳کیلومتری شمال تخت جمشید[۱] و سمت راست جاده شاهی واقع است. جاده شاهی شاهراهی بوده که در بیست و پنج قرن پیش، شوش یکی از پایتخت‌های شاهنشاهی ایران را به شهر سارد پایتخت لیدی در منتهی‌الیه غربی شبه جزیره آناتولی فعلی مربوط می‌ساخته است. در این محل، در دامنه کوه، محوطه روباز غار مانندی است که بر سه بدنه شمالی شرقی و جنوبیش سه مجلس از مراسم تاجگذاری شاهان ساسانی حجاری گردیده است.این مکان جزء میراث جهانی یونسکو میباشد
مجلس اول[ویرایش]
در مجلس اول که در شمال این محوطه کوچک قرار گرفته و یک متر و نیم بالاتر از سطح زمین است، شاپور اول دومین شاهنشاه ساسانی سوار بر اسب درشت اندامی است و در پشت سر شاهنشاه ۹ نفر از بزرگان کشور ایستاده‌اند. چنین به نظر می‌رسد که این جمع برای گرفتن تاج شاهنشاهی، یا حضور در مجلس شادی، یا برای امر مهمی افتخار حضور دارند. در سینه اسب شاهنشاه چهار سطر بخط پهلوی ساسانی حجاری شده و نزدیک آن شش سطر خط یونانی بهمان مضمون کنده شده‌است. مضمون سنگ نبشته چنین است: «اهورامزداپرست، خداوندگار شاپور، شاهنشاه ایران و انیران، فرستاده از طرف خدا، پسر اهورامزداپرست خداوندگار اردشیر شاهنشاه ایران و انیران، فرستاده از سوی خدا، پسر خداوند پاپک شاه».
مجلس دوم[ویرایش]
مجلس دوم در وسط نشان دهنده مراسم تاجگذاری اردشیر پاپکان بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیست. این مجلس که چهار متر و نیم پهنا دارد از هشت نفر مرد و زن و کودک تشکیل یافته و همان‌طور که می‌نمایاند تاج یا حلقه پادشاهی از طرف روحانی عالیمقام «موبدان موبد» یا مظهر اهورامزدا به شاهنشاه اعطا می‌گردد. در پشت سر شاهنشاه دو نفر دیده می‌شوند که یکی از آن دو از ملازمان درباریست که مگس پرانی بالای سر شاهنشاه نگاهداشته و دیگری یکی از بزرگان کشور است که به حالت احترام ایستاده است. در جلو شاهنشاه و اعطاکننده تاج، دو کودک روبهروی هم ایستاده‌اند، یکی از آن‌ها که در جلو شاهنشاه ایستاده بظاهر ولیعهد و فرزند شاهنشاه است. مظهر اهورامزدا یا روحانی بزرگ بیکدست تاج را به اردشیر می‌دهد و با دست دیگر عصای پادشاهی را به شاهنشاه تقدیم می‌نماید و پشت سر او دو نفر از بانوان درباری دیده می‌شوند که به‌طور جداگانه مراسم احترام را بجا می‌آورند. بیرون از این مجلس، بطرف چپ، تصویر حجاری شده انسانی را می‌بینیم که دست راست را بحال احترام برداشته و سنگ نبشته‌ای را نشان می‌دهد، این نبشته سی سطر و بخط پهلوی ساسانی است که در حدود بیست سطر آن کاملاً سالم و بقیه از بین رفته‌است. سنگ نبشته مربوط به کرتیر موبد موبدان، بزرگترین روحانی آن عصر، و نقش هم بظاهر خود اوست. کرتیر در این کتیبه خدمات دینی خود را به کشور شاهنشاهی شرح داده است.
مجلس سوم[ویرایش]
مجلس سوم، مراسم تاجگذاری شاپور یکم، فرزند اردشیر پاپکان، بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیست که از سال ۲۴۱ الی ۲۷۲ میلادی در ایران سلطنت داشت. در این حجاری شاپور سوار بر اسب، تاج شاهی را از روحانی بزرگ یا مظهر اهورا مزدا که او هم سوار بر اسب است می‌گیرد. جلو نقش رجب میدانگاه وسیعی است که می‌توان حدس زد زمانی آباد و خانه‌هایی در آنجا وجود داشته‌است و حجاری آبی که در کوه نقش رجب دیده می‌شود این تصور را تقویت می‌نماید که چشمه آبی در آنجا وجود داشته و به‌طور کلی تفرجگاه باطراوتی بوده که دو تن از شاهان ساسانی نقش مراسم تاجگذاری خود را در آنجا بیادگار گذارده‌اند. نقش رجب چون نزدیک شهر باستانی استخر است و این شهر زادگاه اردشیر و شاپور و نیاکان آن‌ها بوده از همین رو مراسم تاجگذاری خود را در این شهر انجام می‌دادند و به همین جهت نقوش و تصاویری از این گونه مراسم در نقش رستم و نقش رجب بیادبود گذارده‌اند. اردشیر بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی در سه نقطه مراسم تاجگذاری خود را نقش کرده که یکی در همین نقش رجب، دومی در نقش رستم و سومی در تنگاب فیروزآباد است.
منابع[ویرایش]
- ↑ راهنمای کتیبه‌های فارسی میانه، محمود جعفری دهقی، ص 60