جاذبه های گردشگری شیراز

به گزارش خبرگزاری موج، یکی از  مناطق توریستی که خیلی از ایرانیان به دلیل زیبایی آن تمایل دارند به آن سفر کنند شیراز است، شهری که به شهر عشاق و شعرا معروف است و به لحاظ فرهنگ و تمدن، آب و هوا و جاذبه های طبیعی سر آمد شهر های ایران است.

مردم بسیار مهمان‌نواز، مهربان، جاذبه‌های فراوان تاریخی و طبیعی، غذاهای لذیذ محلی و صد البته فالوده شیرازی همه و همه باعث می شود مردم انگیزه بسیاری برای سفر به این شهر داشته باشند، در این گزارش قصد داریم به جاهای دیدنی شیراز بپردازیم که دیدار از گوشه گوشه این شهر تاریخی و مهد شعر ایران، باعث می شود آرامش به سراسر وجودمان تزریق شود.

آرامگاه حافظ 

در میان بناهای رنگارنگ شیراز، حافظیه یا آرامگاه حافظ مجموعه آرامگاهی در شمال شیراز است که لسان‌الغیب، حافظ شیرازی در آن مدفون است. بسیاری معتقدند که وی در یکی از اشعارش این مساله را که مرقدش پس از او زیارتگاه خواهد شد، پیش بینی کرده و چنین گفته است:

گلعذاری ز گلستان جهان ما را بس        زین چمن سایه آن سرو روان ما را بس

بر سر تربت ما چون گذری، همت خواه       که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

 نام کامل این شاعر، خواجه شمس الدین محمد بن بهاءالدین حافظ شیرازی است که به اختصار حافظ خوانده می شود و القاب دیگری همچون لسان الغیب، ترجمان الاسرار، لسان‌العرفا و ناظم‌الاولیا نیز دارد و به دلیل اشعار عرفانی‌اش نزد ما ایرانی‌ها جایگاه خاصی دارد.

وی در سال 727 هجری قمری چشم به جهان گشود و در سال 792 هجری قمری از دنیا رفت. 

طراح حافظیه، معمار فرانسوی به نام آندره گدار است، گدار از شرق‌شناسان بزرگ است که علاقه خاصی به فرهنگ و هنر ایران دارد. گدار ۳۲ سال در ایران اقامت داشت و خدمت زیادی به فرهنگ و هنر این مملکت کرد.

مجموعه حافظیه حدود 2 هکتار وسعت دارد و به طور کلی از دو قسمت شمالی و جنوبی تشکیل شده که توسط یک تالار با عنوان تالار میانی یا ایوان با دو ردیف پلکان سنگی از یکدیگر جدا می شوند. 4 در، امکان ورود به مجموعه و خروج از آن را فراهم می کنند که در اصلی در سمت جنوبی بنا و دو در بزرگ و کوچک در سمت غرب قرار دارند و یک در، در سمت شمال شرق به گلخانه باز می شود. 

حافظیه به گونه ای ساخته شده که هر گوشه اش حرفی برای گفتن داشته باشد و دنیایی از نشانه ها را در خود جای دهد. 

آرامگاه حافظ در مقابل یکی از شلوغ‌ ترین و پررفت‌وآمد ترین خیابان‌های شیراز قرار گرفته و نمای آرامگاه از خیابان مذکور قابل مشاهده نیست. این خیابان نماد اسارت در جهان صنعتی و مدرن است

بخش جنوبی حافظیه نمادی از دنیای مادی ما انسان‌ها است. هر چه به آرامگاه نزدیک‌تر می‌شویم از بندهای نفسانی و هوا و هوس آزاد می‌شویم و با بالا رفتن از ایوان به معراج الهی می‌رسیم.

بخش شمالی آرامگاه نماد ملکوت است. این بخش ۸ درب ورودی و خروجی دارد و آرامگاه هم ۸ ستون سنگی دارد که از دوره مظفریان تا امروز دست‌نخورده باقی‌مانده است. عدد ۸ درواقع نماد قرن هشتم است که حافظ در آن قرن زندگی می‌کرده است، و می‌توان این ۸ را نمادی از ۸ درب بهشت هم دانست.

نمای بیرونی گنبد نمادی است از آسمان، این نما شبیه به کلاه درویشان، ترک است. رنگ‌های استفاده‌شده در داخل گنبد عبارت است از آبی فیروزه‌ای، سرخ ارغوانی، سیاه‌وسفید و قهوه‌ای سوخته.

آرامگاه، به طور کلی نماد خورشید است؛ اما درون آن نمادهای دیگری نیز وجود دارند. نمای بیرونی گنبد آرامگاه، به شکل کلاه درویشان تُرک است و از آن با عنوان نماد آسمان یاد می شود. درون گنبد مجموعه ای از رنگ های عرفانی است که هر یک نماد خاصی هستند :

آبی فیروزه‌ای، نماد بهشت

سرخ ارغوانی، نماد شراب ازلی

سیاه و سفید، نماد شب و روز

 قهوه‌ای سوخته، نماد خاک

آرامگاه حافظ یا حافظیه برای ادب، هنر و معماری ایران ارزش زیادی دارد و در سال 1354 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1009 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی معروف به سعدیه محل دفن سعدی، شاعر برجستهٔ پارسی‌گوی است.

خواجه شمس‌ الدین محمد صاحب دیوان وزیر ، معروف به آباقا در قرن هفتم هجری مقبره ای بر فراز مدفن شیخ اجل ساخت که در سال ۹۹۸ هجری قمری توسط یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس ویران شد. بعدها کریم خان زند عمارتی دو طبقه از آجر و گچ بر مزار سعدی برپا کرد. 

آرامگاه کوروش کبیر

کوروش، بزرگ مرد تاریخ، از محبوب‌ترین و شهیرترین نامداران ایرانی است که طی دوران های مختلف از او به بزرگی و احترام بسیار یاد شده و در میان تمام ملت ها و ادیان جایگاه ویژه ای دارد.

آرامگاه این پادشاه کبیر در زمره پرطرفدارترین جاذبه های ایرانی قرار گرفته است و هر ساله تعداد زیادی از مردم برای بازدید از این مکان تاریخی بار سفر می بندند.

آرامگاه کوروش در گذشته میان باغ های سلطنتی قرار داشت و از هر سوی دشت نمایان بود؛ بنایی ساده اما بسیار زیبا و چشم گیر که با ۱۵۶ متر مربع مساحت و ۱۱ متر ارتفاع، پس از گذشت ۲۵ قرن هنوز استوار و پابرجا مانده است.

آرامگاه شاه شجاع

یکی از ممدوحان حافظ شیرازی، معروف به شاه شجاع یکی از پادشاهان آل مظفر که ۳۳ سال حاکم فارس بود و در سال ۷۸۶هجری براثر بیماری درگذشت و چون وصیت کرده در زمین های مصلی و در جوار قبر شیخ محمود قطب‌الدین به  خاک سپرده شد.

یکی از نوادگان وی در زمان کریم خان زند، سنگ قبری را بر روی قبر شاه نصب کرد. بنای امروزی مقبره شاه شجاع حاصل تلاش انجمن آثار ملی است.

درون آرامگاه مزین به کاشی و معرق کاری و چهارکتیبه از اشعار شاه شجاع و حافظ درون گنبد و چهار کتیبه از اشعار حافظ در ستایش شاه شجاج در قسمت بیرونی گنبد به خط نستعلیق می باشد. 

این بنا در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آرامگاه خواجوی کرمانی

قبر آرامگاه خواجو مشرف بر دروازه قرآن می‌باشد. آب چشمه معروف رکناباد نیز از کنار مقبره خواجو می‌گذرد. این آرامگاه در سال ۱۳۱۵ شمسی با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد.

محل آرامگاه در محوطه‌ای بدون سقف قرار دارد. در وسط صفه آن سنگ قبری است که بالای آن محدب و دارای برآمدگی است. روی این سنگ کتیبه‌ای که بیانگر قبر خواجو باشد وجود ندارد. 

باغ هفت تنان شیراز

باغ هفت‌ تنان در نزدیکی حافظیه واقع‌ شده که یکی از قدیمی‌ترین اماکن تاریخی شیراز است. در داخل این باغ یک تالار بسیار بزرگ قرار دارد که تنها روی دو ستون ساخته‌ شده است. 

 این باغ در گذشته و در روزهای خشکسالی آغوشی پر از امید به روی مردم می گشود و مردم شیراز در طلب باران و استجابت دعا در آن گرد هم می آمدند. اثری که تا سال ها پیش خانقاه درویش‌ها و مرتاضان بود و این روزها مرمت شده است تا به عنوان موزه سنگ و کاشی از مردم میزبانی کند 

این بنا تا سال‌ها پیش، خانقاه درویش‌ها و مرتاضان بود و اکنون چند سالی است که به موزه سنگ تبدیل شده و نمونه‌هایی از سنگ‌های تاریخی و کتیبه‌های کهن در آن نگه‌داری می‌شود.

علت نامگذاری این بنا به هفت تنان، وجود هفت قبر از هفت عارف در این باغ است که کریمخان زند روی هر کدام، سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای نصب کرده‌است.

حوض بزرگی هم در وسط عمارت اصلی به چشم می‌خورد که در گذشته از آب رکن‌آباد پر می‌شده‌ است. 

دیدنی های جالب باغ هفت تنان شیراز عبارتند از :

مقبره های عارفان

یکی از دلایل اهمیت این باغ، وجود 7 سنگ در آن است که گفته می شود مقبره عارفانی گمنام هستند.

بر اساس روایات، این 7 عارف در گذشته در این باغ به عبادت و ریاضت می پرداختند و هرگاه یکی از دنیا می رفت، دیگران مراسم کفن و دفنش را انجام می دادند. وقتی آخرین نفر که از مرگ خود آگاهی یافت به غسال شهر خبر داد و او را احضار کرد و گفت: ما هفت نفر بودیم که شش نفرمان یکی یکی جهان را بدرود گفته و به جهان دیگر پا نهادند و من تنها ماندم؛ حال که مرگ من نیز فرا رسیده است، تو را احضار کردم و قبر خود را نیز در سمت پایین پای نفر ششم حفر کرده ام. بدن مرا غسل بده و در آن جا دفن کن.

نقاشی های چشم نواز

نقاشی های ایوان عمارت هفت تنان از بخش های جذاب آن هستند؛ شاهکارهایی از رنگ روغن بر روی گچ که هنر «آقا صادق» نقاش چیره‌دست روزگار زندیه را به رخ می کشند. 

موزه کاشی و سنگ

سنگ هایی از پاسارگاد، تخت جمشید، خانه زینت الملوک، تابوت های سنگی پیش از تاریخ، سنگ قبرهای باستانی، پایه ستون های‌ قصر ابونصر، آثار سنگی دوران ساسانیان تا دوره قاجار و ... از جمله آثاری هستند که در این موزه به نمایش درآمده اند.

شاه چراغ شیراز

شاه‌ چراغ اصلی‌ترین جاذبه‌ی مذهبی شیراز است که از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار هست. در این مکان مقدس فرزند امام هفتم شیعیان، امام موسی کاظم (ع) آرمیده است.

گفته می‌شود که معماری شاه‌ چراغ مربوط به دوران قاجاریه می‌شود. در معماری مسجد شاه‌ چراغ بیش از هر چیز دیگری ، کاشی‌کاری و آینه‌کاری‌های نفیس دست‌ساز خودنمایی می‌کنند.

تخت جمشید شیراز

بنای باشکوه تخت جمشید بی‌شک برترین بنای تاریخی شیراز است، این بنای عظیم در فاصله‌ی ۵۷ کیلومتری شیراز قرار دارد و قدمت آن به ۵۱۸ سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. این بنای تاریخی به دستور داریوش، شاه هخامنشی ساخته شده است.

براساس خشت نوشته‌ها و سنگ‌ نوشته‌های کشف‌ شده در تخت جمشید، نام اصلی آن پارسه است. این نوشته‌ها که روی دیوار تچر و از زمان ساسانیان باقی مانده‌اند، نشان می‌دهند که در آن زمان این‌جا صد ستون نام داشته است. پس از خلق شاهنامه توسط فردوسی، جمشید پادشاه اسطوره‌ای ایران باستان، جانشین سلیمان شد و ایرانیان گفتند شاهی که در این‌جا بر روی تخت‌ها و روی دست افراد در سنگ نگاره‌ها نشان داده شده است، جمشید بوده و این‌جا را تخت جمشید نامیدند. اروپایینان هم به این مکان پرسپولیس می‌گویند که به معنای مرکز تمدن پارس یا شهر پارسیان است.

ساخت تخت‌جمشید که یکی از برترین بنا‌های تاریخی جهان است، در حدود دو هزار و پانصد سال پیش به دستور داریوش شروع شد و توسط جانشینان او ادامه یافت و تغییراتی در ساختمان اولیه‌ی آن داده شد.

بازار وکیل

بازار وکیل شیراز که در قسمت مرکزی شهر شیراز و در ضلع شرقی میدان شهرداری قرار دارد یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران و یادگار زیبا از کریم خان زند است که شروع ساخت آن حدودا از سال 1137 خورشیدی آغاز شد و تا سال 1156 توسعه و تکمیل آن به طول انجامید.

بازار وکیل با گذشت سال ها از تاسیسش همچنان کارایی اقتصادی خود را حفظ کرده و هنوز مورد بهره برداری قرار می گیرد. 

 معماری این بنا بر گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبیر است اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست.

سرای مشیر

سرای مشیر نیز که یکی از جاذبه‌های خوب شیراز به شمار می‌رود در جنوب شرقی بازار وکیل جنوبی واقع شده است و معماری جالب توجهی دارد.

مسجد وکیل

مسجد وکیل یکی از قدیمی‌ترین مساجد شیراز است که در دوره‌ی کریم خان زند، با استفاده از بهترین مصالحی که در آن زمان در دسترس بوده ساخته شده است.

حمام وکیل

حمام وکیل یکی از جاذبه‌ های گردشگری شیراز است که در کنار مسجد و بازار وکیل که دو آثار برجسته‌ی دیگر از دوران زندیه هستند قرار دارد. حمام وکیل یکی از بزرگ‌ترین حمام‌های ساخته شده در زمان خود بود و با رعایت پیشرفته‌ترین اصول معماری زمان خود طراحی و ساخته شده است.

باغ جهان نمای شیراز

باغ جهان‌ نما که یکی دیگر از جاذبه های گردشگری شیراز است و به‌ عنوان قدیمی‌ ترین باغ شیراز شناخته می‌شود. این باغ در خیابان حافظ واقع‌شده است.

این باغ با مساحت ۲/۸ هکتار دارای ۳۵۰۰ متر مربع فضای سبز است. عمده‌ی فضای سبز جهان‌نما را درخت‌های تنومند و کهن سرو و نارنج، شمشاد سبز، رزهفت‌رنگ، بنفشه، اطلسی و گل‌های داوودی تشکیل می‌دهد. این عمارت هشت ضلعی دارای ۴ شاه‌نشین و اتاق‌های دو طبقه‌ای است که در میان شاه نشین‌ها واقع شده است. پنجره‌های چوبی این باغ بعد از مرمت و بازسازی توسط مالک خصوصی آن جای خود را به پنجره‌های آهنی داده است. عمارت وسط این باغ مربوط به دوره‌ی زند است. خیابان کشی‌های اطراف عمارت ذکر شده به همراه درختکاری‌های زیبا در سال ۱۱۸۵ هجری قمری به دستور کریم خان زند انجام گرفت. نمای عمارت کلاه فرنگی این باغ باشکوه بدون هیچ نقاشی و کاشی‌کاری بنا شده است.

مسجد عتیق شیراز

مسجد عتیق از دیگر مکان‌های دیدنی و قدیمی‌ترین مسجد در شیراز است که هفت درب دارد و افسانه‌های زیادی در خصوص آن‌ها وجود دارد. این مکان پررمزوراز در بخش شرقی شاه‌چراغ قرار دارد.

بنای اولیه این مسجد در سال ۲۸۱ هجری قمری در زمان عمرو لیث صفاری ساخته شده‌است. 

دروازه قرآن شیراز

دروازه قرآن یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوره‌های قدیم در شیراز است که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می‌آید.

این دروازه به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شده‌است. وجه تسمیه آن بخاطر قرآنی است، که به دستور امیر در آن گذاشته شده بود تا مسافرین به سلامت از زیر آن عبور کنند. این طاق به مرور زمان به خرابی رفت، تا این که در زمان کریم خان زند از نوساخته شد.

قرآن معروف به هفده من که منسوب به خط سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در اتاقک بالای آن گذاشته شد. قران مذکور در حال حاضر در موزه پارس شیراز نگهداری می‌شود. 

عمارت دیوانخانه شیراز

عمارت دیوانخانه قوام ملکی مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، خیابان لطفعلی خان زند ـ محله قوام واقع شده است.

این عمارت یکی از ابنیه ارزشمند دوره زندیه درشیراز بشمار می‌ آید که در نزدیکی ارگ کریم‌ خانی واقع شده و در گذشته به عمارت دیوان خانه کریم خان زند مشهور بوده است.

عمارت دیوانخانه از تالاری بزرگ تشکیل شده که این تالار بر دو ستون چوبی استوار شده است البته پیش ازاین به جای این دوستون چوبی دو ستون سنگی قرار داشته که در زمان قاجاریه توسط آقا محمد خان قاجار به تهران منتقل شده‌اند.

این بنا در دوره کریم خان زند به عنوان مرکز حکومتی و رسیدگی برامور اداری حکومت زندیه مورد استفاده بوده واز مهمترین ویژگی‌های معماری این بنا می‌توان به وجود نقاشی‌های بسیار زیبا در تمام بدنه ساختمان، مقرنس‌کاری‌های روی چوب و سنگ، مقرنس‌کاری‌های گچی وحجاری‌های روی سنگ‌ها با نقوش حیوانات و گیاهان اشاره نمود.

بنا 2 طبقه ساخته شده است و در حیاط آن یک حوض سرتاسری و یک حوض افقی در جلو شاه نشین به چشم می خورد. سبک معماری عمارت دیوانخانه همچون سایر بناهای دوره زندیه درونگرا است به‌ گونه‌ا ی که ظاهر ساختمان ساده و فضای اندرونی مزین به انواع نقوش و تزئینات هنری است. این بنا در تاریخ 10/3/1351 به شماره 914 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مجموعه پاسارگاد

مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس جای گرفته‌است.

این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است.

پاسارگاد، پنجمین مجموعه ثبت‌شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که در نشست یونسکو که در تیرماه سال ۱۳۸۳ در چین برگزار شد به دلیل دارا بودن شاخص‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

کوروش پس از فتوحات فراوان در تاریخ ۵۲۶ پیش از میلاد به قبایل سکاها در آسیای مرکزی حمله کرد که متاسفانه در جنگ با ماساگت‌ها (ماساگت‌ها یکی از اقوام ایرانی‌تبار و یک تیره‌ی سکایی نیمه صحراگرد در آسیای میانه بودند) کشته (این روایت از هرودوت است و صحت آن چندان مشخص نیست) و در پاسارگاد به خاک سپرده شد.

موزه پارس یا عمارت کلاه فرنگی شیراز

موزه پارس در میان باغ نظر بنا شده است. این موزه به عنوان قدیمی‌ترین موزه استان فارس شناخته می‌شود و آثار با ارزش بسیاری از ادوار مختلف تاریخی در خود جای داده است.

در این موزه آثار نقاشان مشهور دوره زندیه به چشم می‌خورد همچنین در محوطه بیرونی موزه پارس، سنگ‌های ازاره کاخ خورشید با نقوش شاهنامه وجود دارد

عمارت کلاه فرنگی با نظارت مستقیم کریم خان زند در دو طبقه با سقف شیروانی به ارتفاع ۱۴/۸۰ متر ساخته شد. این بنا به روی سکویی با ارتفاع ۱/۳۰ سانتی‌متر از کف باغ قرار دارد.

مسجد نصیرالملک شیراز

مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز است. این مسجد در محله گود عربان که در قدیم به محله اسحق بیگ معروف بوده واقع در جنوب خیابان لطفعلی‌خان زند و در نزدیکی شاه‌چراغ و در کوچهٔ نصیرالملک قرار دارد.

ارگ کریمخانی

ارگ در دوره‌ی زندیه، بین سال‌های ۱۷۶۶ تا ۱۷۶۷ میلادی و به عنوان مکانی برای زندگی کریم خان زند ساخته شد. در زمان سلسله‌ی پهلوی این مکان به زندان تبدیل شد و به همین خاطر آسیب‌هایی به آن وارد شد که البته امروزه تا حد زیادی ترمیم شده است.

باغ نارنجستان قوام

نارنجستان قوام در خیابان لطفعلی خان زند واقع شده و با شاهچراخ حدود ۹ دقیقه (بدون ترافیک) فاصله دارد. مجموعه‌ی قوام در دوره‌ی قاجار و بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ تکمیل شد.

این مجموعه شامل یک حمام گچینه، حسینیه‌ی قوام، مکتب‌خانه‌ی قوام، اندرونی قوام (خانه‌ی زینت الملک)، دیوان‌خانه، حمام اختصاصی و اصطبل و زنجیرخانه بود که تعدادی از آن‌ها اکنون از بین رفته‌اند. در سال‌های اخیر زیرزمین ضلع شمالی نارنجستان مرمت شده و به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

خانه زینت الملک

خانه زینت الملک از آثار به جای مانده از دوران قاجار است و به دلیل سکونت زینت الملک قوامی، دختر قوام الملک چهارم، به این نام معروف است.

سقف تمام اتاق‌های این خانه از جنس چوب است که با نقاشی‌هایی تزئین شده‌اند.

خانه زینت الملک در مجاورت نارنجستان قوام شیراز قرار دارد و از طریق یک راهروی زیرزمینی به آن ارتباط دارد.

باغ دلگشا

باغ دلگشا یکی از باغ‌های تاریخی شیراز است که پیشینه‌ی آن به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می‌رسد و نخستین کلاه فرنگی ایران در این باغ به ثبت رسیده است.

باغ ارم شیراز

باغ ارم یکی از زیباترین باغ های استان فارس و حتی کل کشور است که گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به سوی خود می کشاند.