بهترین تفریح چیست

نسبت میان کار و تفریح چیست؟

اگر به فضاهای مجازی و سایت ها و وبلاگ ها سری بزنید و کلمة تفریح و سرگرمی را جست وجو کنید، با حجم عظیمی از اطلاعات مواجه خواهید شد که مجموع آنها، مربوط به سرگرمی نفس و نفسانیات و دوری از خود و خدا و به تعبیر قرآن، لهو و لعب است.

نگاهی به برنامه های رادیو و تلویزیون خودمان نیز نشان گر این است. تفریح و سرگرمی، همان لهو و لعب است؛ زیرا در این برنامه ها تمسخر اقوام، افراد، زبان ها و گویش ها و... فراوان به چشم می خورد؛ اما آیا معنای واقعی تفریح و سرگرمی لعو و لعب است؟

خیر، بدون شک، هدف اسلام از تفریح، لهو و لعب نیست.

تفریح چیست؟

تفریح از مادة فرح، به معنای شادی و شادمانی و نشاط است و شادی و نشاط، مخالف با حزن و اندوه و غم و ماتم است.

انسان، معجونی از غم و اندوه، نشاط و شادی و ادبار و اقبال است.

تفریح و سرگرمی بخشی از ذات انسان و ضرورت های زندگی آدمی است.

انسان، محتاج نشاط و شادابی است و تفریح و سرگرمی حلال، مایة نشاط و شادابی انسان است.

روح و جسم انسان هر دو محتاج آرامش و آسایش، استراحت، نشاط و شادی هستند. بنابراین، نیاز به تفریح برای روح و جسم، امری لازم و ضروری است.

هدف از تفریح و سرگرمی چیست؟

هدف نهایی از تفریح و سرگرمی در اسلام، تقویت روح و جسم و تجدید قوا، برای تلاش و کار بیشتر و حرکت در مسیر کمال است. بنابراین، تفریح و سرگرمی، باید جهت دار و هدفمند باشد.

علاوه بر این هدف اصلی، اهداف جزئی دیگری نیز در تفریح مورد نظر است که همه در مسیر همان هدف اصلی می باشند. برخی از این اهداف عبارتند از:

1. عبرت و پندآموزی.

2. خوشحال کردن دیگران

3. تخلیة انرژی ها و هیجان ها.

4. جلوگیری از سقوط در درة اعتیاد و فسادهای اخلاقی.

5. تقویت روحیة خدمت و همکاری گروهی

6. رهایی از غم ها و ناراحتی ها و افسردگی ها.

بنابراین، تفریح و سرگرمی نباید موجب غفلت از خدا شود؛ بلکه باید در مسیر یاد خدا، به ما کمک کند. در تفریح نباید به تمسخر، تحقیر و سرزنش دیگران بپردازیم؛ بلکه باید تمرین همکاری و همیاری کنیم.

تفریح در قرآن و روایات

اسلام دین جامعی است و به تمام ابعاد انسان، توجه کرده است. از این رو به تفریح و نشاط و شادابی نیز توجه کرده و روش تفریح و سرگرمی سالم را بیان کرده است.

تأکید قرآن کریم در آیات مختلف بر گردش بر روی زمین (گردش گری)، دقت در نظام خلقت، تأمل و تدبر در شهرها و روستاها، توجه به نظام خلقت گیاهان، حیوانات، انسان ها، دریاها، کوه ها، آنجه از آسمان نازل می شود، همه برای پندگیری و عبرت و اعتبار است، و این، بهترین تفریح و سرگرمی است.

از نظر قرآن، تفریح و سرگرمی برای پند و عبرت و تدبر، تأمل و تفکر در زیبایی های نظام خلقت است.

در تفریح باید متوجه شیاطین گرگ صفت و یا گرگ صفتان شیطان بود که ممکن است دامی را برای یوسف بگسترند و او را در چاه، گرفتار سازند.

قرآن در سورة یوسف، هدف برادران برای بردن یوسف به صحرا را تفریح و سرگرمی بیان کرده است؛

برادران یوسف به پدر گفتند: یوسف را با ما به صحرا بفرست؛ تا با ما غذا بخورد و بازی و تفریح کند و یعقوب با درخواست آنها، موافقت کرد.1

در روایات نیز تفریح و سرگرمی، عاملی برای نشاط و شادی، درک فرصت های لطیف، آرامش روحی و روانی، نشاط فکری، زدودن غم ها، غصه ها، خستگی ها، افسردگی ها و پژمردگی هاست.2

امام علی علیه السلام در نهج البلاغه (کلمات قصار، کلمه 39) اوقات مؤمن را به سه ساعت و بخش تقسیم می کند: ساعتی برای مناجات با پروردگار (عبادت) و ساعتی برای تلاش و معاش و کار و ساعتی را برای لذت های حلال و مشروع در خدمت برادران ایمانی.3

6. تفریح و سرگرمی سالم چیست و آیا تفریح و سرگرمی، تنها شنا، اسب سواری، تیراندازی و کشتی است؟

در پاسخ باید گفت که تفریح و سرگرمی در میان فرهنگ ها و اقوام مختلف، متفاوت است و هدف روایات، بیان تمام انواع سرگرمی ها و تفریحات نبوده، بلکه بیان نمونه هایی از تفریحات بوده است.

در برخی از روایات به مزاح و شوخ طبعی مؤمنین در میان برادران دینی، اشاره شده است.

در برخی دیگر از روایات از حضور در مراسم اجتماعی و سرکشی به دوستان و اقوام نیز با عنوان تفریحات سالم، نام برده شده است.

بنابراین، آن چه در تفریح و سرگرمی مهم است، هدف و جهت تفریح و سرگرمی است؛ نه خود تفریح و سرگرمی. تفریح و سرگرمی، باید هدفمند، جهت دار و مباح باشد.

بهترین تفریح و سرگرمی چیست؟ شاید این جملات و عبارات را بسیار شنیده باشید:

بهترین تفریح، کار است. بهترین تفریح، عبادت است. بهترین تفریح، درس خواندن است. بهترین تفریح، قرائت یا حفظ قرآن است. بهترین تفریح، ذکر است و...

تفریح و سرگرمی، محدودیت ندارد؛ بلکه باید جهت تعالی و تکامل روح و روان آدمی باشد.

جوان و دانشجو باید با نشاط، شاداب، پرتلاش و پرتحرک باشد.

بزرگ ترین تفریح و شادی، امید به آینده و نگاه به آینده است. بهترین تفریح و نشاط، رضایت از زندگی است.

تفریح و سرگرمی، نباید وسیلة گناه و دوری از خدا شود.

اسلام، افسردگی، کسالت و بی انگیزگی را نکوهش می کند.

هدف از رفتن به دامن طبیعت، کوه، دریا، حضور در جمع های دوستانه، باید آموختن اسرار الهی و معرفت و ترقی و تکامل باشد.

ما در نوع و سبک زندگی نیز محتاج تفریح و سرگرمی هستیم و در تفریح و سرگرمی نیز محتاج اسوه و الگو هستیم و بهترین اسوه و الگو در سبک زندگی و تفریح و سرگرمی، پیامبران و ائمه علیهم السلام و شهدا و علما هستند که مظهر و مصداقی از «فرحین بما آتاهم من فضله».4

پی نوشت ها:

1. یوسف، آیة 12.

2. ری شهری، میزان الحکمه، ص 1290.

3. نهج البلاغه، حکمت 39.

4. آل عمران، آیه 170.