ونک محله‌ای واقع در شمال شهر تهران و منطقه ۳ شهرداری پایتخت ایران است.
ونک محله‌ای است مدرن با ساختمان‌های بلند، برج‌های تجاری و مراکز خرید متعدد که در اطراف میدان ونک، یکی از میدان‌های مهم و اصلی تهران که در خیابان ولیعصر قرار دارد؛ واقع شده‌است.
محله ونک کنونی در مجاورت یکی از قریه‌های قدیمی تهران به نام دِه وَنَک که یکی از محله‌های قدیمی و سرسبز شمال تهران بوده‌است؛ بنا شده‌است. در دوره قاجار این ده و زمین‌ها و توتستان‌های آن از املاک خانوادهٔ میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک بود. آرامگاه او نیز در مجموعه معروف به «باغ مستوفی» (محل فعلی دانشگاه الزهرا) در ده ونک قرار دارد.
نام ونک تشکیل شده‌است از دو حرف (ون) به معنی درخت و علامت کوچکی (ک) و معنی نام ونک «درخت کوچک» است.
ده ونک از آبادی‌های پهنه ری باستان است و به مناسبت‌های مختلف از آن در منابع تاریخی یاد شده‌است. این ده، در دوره ناصرالدین شاه جزو آبادی‌های خالصه بود و میرزا یوسف مستوفی‌الممالک آن را از شاه خرید و با حفر چند رشته قنات، درآبادی آن‌جا کوشید.
ونک از سده‌های گذشته تا ۳۰–۴۰ سال اخیر دوپاره بوده‌است. یک پاره، ونک ارامنه نامیده می‌شد که بخش شرقی ونک (محله ونک کنونی) را در بر می‌گرفت و قلعه ارامنه در مرکز آن بود که پیرامونش کشاورزی و باغ‌داری رونق داشت. هنوز هم قلعهٔ ارامنه و گورستان ارمنیان در همین بخش وجود دارد. گورستان کهنه ارمنیان اکنون به باشگاه آرارات پیوسته و متصل به بخش جنوبی آن است.
پاره دیگر ونک، مستوفی نامیده می‌شد که بخش غربی ونک (محله ده ونک کنونی) را در بر می‌گرفت و از آن، ده کنونی ونک و اراضی کشاورزی و باغ‌ها بازمانده‌است. گور مستوفی‌الممالک نیز در ونک است.
امروزه، محله ونک از شمال به بزرگراه نیایش، از غرب به بزرگراه کردستان و محله ده ونک و آرارات، از جنوب به بزرگراه همت و محله یوسف آباد و از سوی شرق به خیابان نلسون ماندلا (خیابان آفریقا سابق یا همان خیابان جردن اسبق) و چهارراه جهان کودک محدود می‌شود.
ده ونک از محله‌هایی است که هنوز حالت قدیمی خود را حفظ کرده‌است. به طوری که تمام خانه‌ها ویلایی است. مرقد امامزاده قاضی الصابر از نوادگان امام سجاد و گورستانی چند صد ساله در این محل واقع شده‌است. در قدیم ده ونک دارای درختان بسیار توت و گردو و همچنین زالزالک بوده‌است که به مرور زمان این درختان و باغات از بین رفته‌است. در ده ونک تعدادی قنات جاری بود که در دهه ۷۰ شمسی به دلیل آنکه برای خانه‌ها مشکلاتی را به وجود می‌آورد و همچنین برای احداث فاضلاب، بسته یا کور شدند. از بخش‌های معروف و قدیمی ده ونک می‌توان به بازارچه، کوچه امامزاده، گل چمن (سر چمن)، زیر باغ نو، کوچه مسجد جامع، باغ بالا، میدون و سر پل نام برد.
منابع[ویرایش]
- مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، انتشارات زوار، تهران
مختصات: ۳۵°۴۵′۳۵″ شمالی ۵۱°۲۳′۴۳″ شرقی / ۳۵٫۷۵۹۷۲°شمالی ۵۱٫۳۹۵۲۸°شرقی / 35.75972; 51.39528