لاهیجان، عروس زیبای گیلان، با دیدنی‌ها و چشم‌اندازهای کم‌نظیرش میزبان جمع زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است.
نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۶/۰۴/۳۱ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۰۶/۲۵ به‌روزرسانی شده است.
شهر زیبا و دیدنی لاهیجان، با تاریخی کهن، چشم‌اندازهای طبیعی فوق‌العاده و همجواری با یکی از قلل کشور، از زیباترین مناطق گردشگری در شمال است که جمع بسیاری از مسافران را در ایام مختلف سال، به‌ویژه روزهای نوروز و ایام فصل تابستان، به میهمانی فرا می‌خواند.
لاهیجان، که به عروس گیلان، سرزمین چای معطر و شهر بهارنارنج شهرت دارد، روی سرزمینی هموار و جلگه‌ای احداث شده است که به نظر می رسد به دلیل ایجاد رسوب‌هایی است که از رودهای گیلان، برجای مانده است. جالب است بدانید که این شهر در اوایل قرن هشتم هجری قمری و در سال ۷۰۵ توسط «اولجایتو» فتح و محل حکومت «کیائیان» شد. در کتابی از «حمدالله مستوفی» در باب این شهر چنین آمده است.
از اقلیم چهارم است. طولش از جزایر خالدات فدک و عرض از خط استوا لح شهری بزرگ است و دارالملک جیلانات آبش از جبال بر می‌خیزد و حاصلش برنج و ابریشم و اندک غله می‌باشد و نارنج و ترنج و میوه‌های گرمسیری فراوان است
۱. مسجد اکبریه لاهیجان
«مسجد اکبریه» یکی از عمارت‌های تاریخی و از جاذبه‌های گردشگری است که در جنوب غربی شهرستان لاهیجان قرار دارد. این بنا را می‌توان یکی از میراث ارزشمند و مهم کشور نامید که سنگ‌نبشته‌ای از جنس مرمر، تاریخ احداث آن را سال ۱۲۳۹ هجری قمری در زمان حکومت «فتحعلی‌شاه» و به همت «حاج علی‌اکبر لاهیجانی» بیان می‌کند. معماری و تزئینات انجام شده در آن زیبا و هنرمندانه است؛ به‌گونه‌ای که مسافران هنگام ورود به آن به تحسین این زیبایی‌ها می‌پردازند.
جالب است بدانید که این مسجد بنا به دلایلی در زمان ساخت به صورت نیمه‌تمام باقی ماند و امروزه از دو بخش مسجد نو با قدمتی نزدیک به یک قرن و مسجد کهنه تشکیل شده که به وسیله دری بزرگ به یکدیگر مرتبط شده‌اند. برخی از کارشناسان معماری این مسجد را به مسجد «ایاصوفیه» در ترکیه شبیه می‌دانند.
۲. تالاب سوستان
یکی از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لاهیجان پدیده‌ای است طبیعی به نام «تالاب سوستان» که به تکه‌ای از بهشت می‌ماند و گردشگران به محض قرارگرفتن در نزدیکی این شاهکار خلقت، زبان تحسین به خالق زیبایی‌ها می‌گشایند. جالب است بدانید که این جاذبه دوست‌داشتنی در فصل زمستان و پاییز مملو از آب شیرین است و داخل و گرداگرد آن را درختانی باشکوه، گیاهان مردابی و نیزارها محصور کرده است.
مکانی که به دلیل آب و هوای مناسب، پوشش گیاهی مطلوب و آب شیرین، زیستگاه پرندگان و آبزیان مختلف است. از ویژگی‌های این تالاب، مسیر دسترسی بسیار زیبا با چشم‌اندازهای خارق‌العاده است که به دلیل حضور منطقه‌ای سرسبز، مکان‌های بکر و دست‌نخورده و همچنین مسیر دسترسی آسان، به یکی از نقاط گردشگری شمال کشور تبدیل شده است.
۳. آرامگاه کاشف السلطنه (موزه تاریخ چای)
یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لاهیجان، «آرامگاه محمدمیرزا قاجار قوانلو»، فرزند بزرگ «اسدالله میرزا نایب‌السلطنه» از رجال تحصیل‌کرده و بلند رتبه مملکتی، در زمان قاجاریه است که بنا بر وصیت وی، بر تپه‌های چای در لاهیجان ساخته شده و امروزه این منطقه به «موزه تاریخ چای» تبدیل شده است.
آرامگاه محمد میرزا قوانلو ملقب به کاشف السلطنه، به دوره معاصر تعلق دارد. این آرامگاه یا موزه، در خیابان کاشف شرقی قرار گرفته است.
گردشگران، پیشتر به‌عنوان مقبره کاشف السلطنه از این مکان بازدید می‌کردند. بعد از تکمیل ساختمان نیمه کاره در کنار آرامگاه، این مکان از سال ۱۳۷۵ عنوان موزه چای ایران را گرفت.
موزه چای شامل یک سالن اصلی دو طبقه، یک برج و دو فضای اداری شمالی و جنوبی است. در طبقه همکف سالن مجموعه، اسناد و مدارک مرحوم کاشف السلطنه و وسایل مربوط به چای و نوشیدن چای قرار دارد. طبقه دوم بنا به ویترین‌ها و اقلام مردم‌شناسی اختصاص یافته است.
مرحوم کاشف السلطنه به چایکار مشهور بود. او نخستین کسی است که کشت چای را در ایران رواج داد و به همین، او را پدر چای ایران می‌خوانند.
وی چای و وسایل کاشت آن را از هندوستان به ایران و لاهیجان آورد و به دلیل تلاش‌های وی در امر کاشت آن، به چایکار شهرت یافت. قبر «کاشف‌السطنه» در ابتدا از سنگ مرمر سیاه و بدون هیچ سقف و پوششی ساخته شد. تا اینکه در سال ۱۳۵۵ شمسی به سبک معماری غربی و به تلاش انجمن آثار ملی، آرامگاه وی به صورت اسکلتی از بتن مسلح، با نمایی از سنگ تیشه‌ای به رنگ طوسی و در زیربنایی بالغ بر ۵۱۲ مترمربع بنا شد. در سال ۱۳۷۱ شمسی در کنار آرامگاه پس از واگذاری به «سازمان میراث فرهنگی»، «موزه تاریخ چای ایران» ساخته شد.
۴. استخر لاهیجان
یکی از زیباترین مناطق گردشگری در شهرستان لاهیجان، در دامنه «شیطان کوه» و در بخش شرقی لاهیجان قرار دارد که به «استخر لاهیجان» شهرت یافته است. این جاذبه زیبای گردشگری، در زمینی به وسعت ۱۷ هکتار و با عمقی نزدیک به چهار متر قرار گرفته است که در دوران گذشته به عنوان مخزن آب جهت آبیاری شالیزارهای برنج استفاده می‌شد.
در مرکز استخر لاهیجان، جزیره‌ای زیبا قرار دارد که منظره‌ای تماشایی را ایجاد کرده است
از زیبایی‌های این استخر طبیعی، وجود جزیره‌ای زیبا است که در مرکز آن قرار گرفته و پیشتر به آن «میان پشته» گفته می‌شد. این جزیره، توسط یک پل سیمانی که دارای طولی نسبتا بلند است، به بخش جنوبی استخر وصل شده است. این منطقه از لاهیجان که به دستور «شاه عباس صفوی» ساخته شده، محبوب گردشگران و مردم محلی است و همواره تعداد زیادی از مسافران از آن بازدید می‌کنند.
۵. تله کابین لاهیجان (بام سبز لاهیجان)
از دیگر تفرجگاه‌ها و جاهای دیدنی لاهیجان، «تله کابین احرار» است که از آن به «بام سبز» نیز یاد می‌شود. این جاذبه گردشگری در سال ۱۳۸۴ و با ۲ ایستگاه، ۵ دکل و ۳۳ کابین، احداث شد. «بام سبز» نام ایستگاه اول با ۱۲۳ متر و «تاج خروس» نام ایستگاه دوم با ۳۱۳ متر است که می‌توان چشم‌اندازهای زیبایی را از این منطقه تماشا کرد. غرفه‌های صنایع دستی و خوراکی و کافی شاپ در این دو ایستگاه قرار دارد و روزانه به طور میانگین ۱۰۰۰ نفر را با خود منتقل می‌کند.
۶. پل خشتی لاهیجان
در غرب شهرستان لاهیجان، در محله‌ای به نام «پرده سر» سازه‌ای تاریخی قرار دارد که قدمت آن به دوران حکومت کیائیان باز می‌گردد. جالب است بدانید که «میرظهیرالدین مرعشی» در کتابش از این پل نام برده است. طبق اظهارات ایشان، در اوایل سلطنت قاجاریه، «حاج جعفر کاشانی» از مردم نیکوکار زمان، پلی آجری را به جای پلی قدیمی و سنگی احداث کرد و این پل در سال ۱۲۷۱ هجری قمری، کاملا مورد بازسازی قرار گرفت. این پل تاریخی دارای طولی برابر با ۵۰ متر عرضی بالغ بر چهار متر و ۵۰ سانتی‌متر و ۱۱ متر ارتفاع است که با آجری به رنگ قرمز آهک و ساروج ساخته شده است. همچنین این پل دارای پنج چشمه معلق با پیشینه‌ای متعلق به به قرن نهم هجری است.
۷. مسجد جامع لاهیجان
از دیگر بناهای کهن و جاذبه‌های گردشگری مذهبی در شهرستان لاهیجان، «مسجد جامع» این شهر است که در مجاورت اثر تاریخی دیگری به نام «بقعه چهار پادشاهان» قرار دارد. به نظر می‌رسد که این مسجد کهن، در دوران حکومت کیائیان، به فرمان «کیا سلطان» و در سال ۸۹۳ هجری قمری، احداث شده است.
گفته می‌شود که بنای مسجد جامع لاهیجان در محل آتشکده‌های قدیمی ساخته شده است
روایت است که این مسجد، در محل آتشکده‌های قدیمی بنا شده و در سال‌های ۱۳۳۱ و ۱۳۷۰ هجری شمسی، بازسازی و مرمت شده است. جالب است بدانید که در این مسجد، چاهی مشاهده می‌شود که طبق نقل قول و روایات گذشتگان، امام حسن (ع)، از آن برای وضو گرفتن، آب کشیده است؛ از این رو مردم پول و طلا داخل آن انداخته و روی لبه آن، شمع روشن می‌کنند.
۸. حمام گلشن لاهیجان
«حمام گلشن»، یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و دیدنی های لاهیجان است که در زمان حکومت «فتحعلی شاه قاجار» و در زاویه شمال شرقی میدان وحدت، احداث شده است. گفته می‌شود که این اثر تاریخی در گذشته دارای حوضچه‌ها و خزینه‌های بسیاری بوده است که اثری از آن‌ها باقی نیست. همچنین ساختمان حمام دارای پلانی کثیرالاضلاع بوده که از ساروج، گل آهک و آجرهای قرمز رنگ محلی، در ساخت آن، استفاده شده است. متاسفانه قسمت‌هایی از این مسجد تاریخی، به دلیل ساخت خیابان، میدان و وسعت یافتن شهر، تخریب شده است.
۹. بقعه تاریخی شیخ زاهد گیلانی
بقعه شیخ زاهد گیلانی یکی دیگر از بناهای تاریخی در شهرستان لاهیجان است که در روستا «شیخانه‌ور» و در مسیر لاهیجان به لنگرود بر دامنه کوه احداث شده است. «شیخ تاج‌الدین ابراهیم»، مشهور به «شیخ زاهد گیلانی» از عارفان و دراویش معروف و از اساتید «شیخ صفی‌الدین اردبیلی» است که در سال ۷۱۱ هجری قمری چشم از جهان بست و در سال ۸۹۲ هجری قمری، مقبره وی به دستور «سلطان حیدر صفوی» در این منطقه از لاهیجان، ساخته شد.
به نظر می‌رسد که پادشاه پس از خوابی که دیده بود، دستور ساخت این آرامگاه را صادر کرده است. عمارت بقعه از دو اتاق مربع و مستطیل شکل که در مجاورت یکدیگر قرار گرفته ساخته شده است. زیباترین قسمت بقعه، گنبد هرمی شکل آن است که به صورت هشت ترک و با شیبی تند ساخته شده و سطح حره با استفاده از کاشی‌کاری زرد و آبی رنگ، سفید و سیاه رنگ و نقش و نگارهای سنتی و گلدار، تزئین شده است. همچنین پیرامون گنبد و قسمت‌های دیگری از ساختمان با سفال پوشش داده شده است.
۱۰. کوه و آبشار شیطان کوه
در بخش شرقی شهرستان لاهیجان، یکی از زیباترین کوه‌های شمال کشور قرار دارد که به «شیطان کوه» شهرت یافته است. «شاه‌نشین کوه» نام پیشین این جاذبه گردشگری طبیعی است که در گذشته برکه‌ای به طول ۷۰ متر و عرضی بالغ بر ۲۰۰ متر در مقابل آن قرار داشت. این در حالی است که امروزه این برکه به دریاچه‌ای مصنوعی تبدیل شده و در بین آن می‌توان جزیره‌ای را مشاهده کرد که ساختمانی کوچک در آن قرار دارد.
همچنین درون شیطان کوه، آبشار مصنوعی ساخته شده است که آب آن را از استخر لاهیجان، تامین می‌کنند. جالب است بدانید که بام سبز لاهیجان نیز در مسیر بالایی شیطان کوه قرار گرفته و به منطقه‌ای بسیار دلنشین و دوست‌داشتنی تبدیل شده است. آبشار شیطان کوه نیز از کوه به پایین می‌تراود و منظره‌ای بسیار دیدنی و منطقه‌ای تماشایی را ایجاد کرده است. وجود یک راه پلکانی با ۷۰ پله از کنار آبشار تا قله کوه، مسیری دلچسب، بسیار زیبا و مسرت‌بخش را برای گردشگران و مسافران ایجاد کرده است.
۱۱. بازار سنتی لاهیجان
بازار سنتی لاهیجان در میدان چهار پادشاهان، خیابان کاشف غربی قرار گرفته است. این بازار پر از رنگ، بو و مزه که پر از رفت‌وآمد مردم محلی و گردشگران است، بهترین مکان برای رفع نیازهای روزانه مردم بومی این منطقه محسوب می‌شود. در سفرتان به لاهیجان می‌توانید انواع مواد غذایی رنگارنگ، سبزی‌های خوش عطر و طعم محلی، تخم مرغ محلی، ماهی و انواع زیتون را از اینجا تهیه کنید.
۱۲. تالاب بین المللی امیرکلایه لاهیجان
تالاب بین‌المللی امیر کلایه که به شاله کل هم معروف است، یکی دیگر از جاهای دیدنی لاهیجان به شمار می‌آید که در بخش شمالی شهر قرار گرفته است. این تالاب ۱۲۳۰ هکتار مساحت و به‌طور متوسط، ۱٫۸۵ متر عمق دارد. نکته جالب و منحصربه‌فرد در مورد این تالاب این است که با وجود قرار گرفتن در فاصله یک کیلومتری از دریا، از معدود تالاب‌های دارای آب شیرین محسوب می‌شود.
یکی از گیاهان زیبایی که در این تالاب می‌روید، پسته دریایی است که در زبان محلی به آن «ثعله» گفته می‌شود و محصول آن، لاله تالابی است. این گیاه کلاهک سبزرنگ دارد و از دانه‌های کوچک سبز آن، به واسطه‌ی خاصیت دارویی و درمانی، در طب سنتی استفاده می‌شود. نیلوفر آبیِ سفیدرنگ نیز از دیگر زیبایی‌های طبیعی تالاب امیرکلایه به شمار می‌آید.
این تالاب بین‌المللی در زمستان محل گذر هزاران پرنده مهاجر و همچنین زیستگاه ۱۱ گونه ماهی مختلف است.
تالاب امیرکلایه لاهیجان، از کنار گذر چمخاله به کیانشهر قابل دسترسی است.
۱۳. منطقه شیخانبر
منطقه شیخانبر از دیگر جاهای دیدنی و سرسبز لاهیجان است که در دوره صفویه به دلیل زیارت شیخ زاهد بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت. وجود سنگ‌های بسیار بزرگ در شاه خانی ور در منطقه عمر سنگ، نشان می‌دهد که این منطقه، میدان مشق سپاهیان آن زمان بوده است.
۱۴. مراکز خرید و بازارهای شهر
خرید یا حتی گشت و گذار در بازارهای مقصد سفر، جزو تفریحات متداول بیشتر ایرانی‌ها محسوب می‌شود. اگر علاقه‌مند به بازدید از بازارهای مدرن لاهیجان هستید، می‌توانید از مرکز خرید ولیعصر در خیابان شهدا، مرکز خرید جزیره مجنون (در خیابان شهدا)، برج نادری در بلوار امام رضا و پاساژ شهر سبز در خیابان انقلاب لاهیجان دیدن کنید؛1 اما اگر از علاقه‌مندان به بازارهای سنتی شهرها هستید، حتما سری به بازارهای محلی و سنتی لاهیجان بزنید که پیشتر یکی از آن‌ها را معرفی کردیم.