حوض جوش باغ فین کاشان

آشنایی با باغ فین کاشان

باغ های ایرانی از نمونه های برتر معماری در سراسر جهان به شمار می رود چرا که تلفیقی از تاریخ، معماری و طبیعت محسوب می شوند و در تمامی آن ها اصول معماری به شکل هوشمندانه ای به کار رفته است. این منحصربه فرد بودن به اندازه چشمگیر است که هنوز هم بعد از گذشت صدها سال از همان شیوه ی معماری برای ساخت باغ های جدید استفاده می شود و همه نگاه ها را به سمت خود جذب می کنند. اما باغی که در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت می خواهیم درباره آن صحبت کنیم، باغ فین کاشان است که باغی بسیار مشهور و معروف در شهر کاشان می باشد. این باغ نمونه ای برتر از معماری باغ های ایرانی است و نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است. در ادامه همراه با مجله ی گردشگری الی گشت باشید تا بیشتر با تاریخچه و اتفاقاتی که در باغ فین کاشان رخ داده در طول گذر زمان آشنا شوید.

مطالب مرتبط:راهنمای سفر به کاشانبازار سنتی کاشان اثری بی نظیر از معماری صفویرد پای تمدن ۷ هزار ساله در تپه های سیلک کاشان

همزمان با ورودتان به باغ فین کاشان جلوه های بی نظیر این باغ شما را افسون خواهد کرد به طوری زمان از دستتان خارج می شود. این باغ یکی از برترین نمونه های باغ های ایرانی است و همین خود دلیلی بوده تا در فهرست آثار تاریخی یونسکو به ثبت برسد.

درون این درختان سر به فلک کشیده، فواره های کوتاه و بلند و همچنین صدای عبور آب در دل سنگ فرش های باغ همگی در کنار هم بازدیدکنندگان را محسور خواهد کرد.

مساحت باغ فین کاشان برابر با ۳۳۷۰۰ مترمربع بوده و دیوار، بارو و برج های استوانه ای شکل، حیاط مرکزی این باغ شگفت انگیز را در بر گرفته اند تا آن را از تبار باغ قلعه های ایرانی جلوه دهند. با استفاده از همین دیوارها ساکنان می توانند در پناه برج و بارو باغ بستری امن پیدا کنند و به خاصر حجم، شکل و ارتفاع آن جلال و شکوهی شاهانه را به نمایش بگذارند.

فلسفه نامگذاری باغ فین کاشان

نام این باغ در گذشته باغ شاه نیز بوده که دلیل آن معنای کلمه ی شاه که بزرگ بوده و اشاره به مساحت بالای این باغ نیز داشته است. اما در حال حاضر این باغ به فین مشهور است و دلیلش هم قرار گرفتن آن در منطقه فین کاشان است. کلمه فین که از کلمه فینه گرفته شده و فینه نام کلاه هایی بوده که مردم این ناحیه بر سر می گذاشتند.

باغ فین کاشان به دلیل اهمیت و ارزش بالایی که از لحاظ تاریخی دارا می باشد به منظور حفاظت بیشتر و بهتر از آن در سال ۱۳۱۴ نام آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری باغ فین کاشان

از لحاظ معماری باغ فین کاشان تمام اصول استاندار ساخت باغ را رعایت کرده است. آنچه که در این باغ بیش از همه به چشم می آید حضور آب و درخت است که در واقع عناصر زنده و جذاب این مکان هستند و توانسته اند در کنار بناهای مجموعه به عنوان عناضر ثابت معماری فضایی جالب را به وجود بیاورند. از جمله ارکان مهمی که در طراحی این باغ به کار رفته است حفظ تقارن بوده که از اهمیت ویژه ای هم در آن زمان برخوردار بوده اما به تدریج با دخالت شاهان حاکم بر این شهر از میزان آن کمتر و کمتر شده است. بیشترین میزان عدم تقارن در این باغ هم در زمان صفویه به وجود آمده است.

دلیل استفاده از عنصر آب در باغ فین کاشان

عمده دلیل استفاده از عنصر آب در باغ فین کاشان به وجود آمدن آرامش به واسطه نگاه کردن انسان در آب / خنک کردن هوا در فصلتابستان / طنین انداختن موسیقی آب به ویژه در قسمت های غیر مسکونی بوده است.

دو حوض بسیار زیبا در این مجموعه وجود دارد که عبارتند از:

• حوض جوش

یکی از حوض های درون این مجموعه تاریخی، حوض جوش است که بسیار هم شگفت انیز می باشد. حوض جوش بسیار جذاب است و دلیلش هم کف پوش آن است که نقشی مانند قالی های ترج و محراب کاشان را دارا می باشد. کاشی های این حوض از نوع زرین فام و کاری از خاندان اَبی طاهر، خاندان هنرمند کاشی ساز کاشانی، بوده و روی لعاب کاشی ها از طلا استفاده شده است. این کاشی ها تا اویل دوره رضا شاه در این حوض وجود داشتند اما غارتگرانی به نام نایبی ها به سمت این حوض حمله کردند و کاشی های آن را دزدند. بعدها افراد بسیاری برای بازسازی و مرمت این حوض دست به کار شدند که هیچ کدام نتوانستند کاری از پیش ببرند.

عملکرد جالب حوض جوش باغ فین کاشان

در باغ فین کاشان ۱۶۰ حفره در حوض وجود دارد که هر یک به منزله یک گل از قالی بوده است. عملکرد این حفره ها به این صورت که اگر اولین حفره به صورت فواره ای عمل می کرده، دومین حفره کار مکش آب را انجام می دهد. به این ترتیب حدود ۸۰ حفره فواره و ۸۰ حفره مکنده در این حوض ها وجود دارد که به یکسان بودن ورود و خروج آب کمک می کنند تا سرریزی نداشته باشد. امروزه آب سرریز این حوض به وسیله ۳ جدول کاشی از وسط گذرگاه های باغ عبور می کند.

•  حوض دوازده فواره

این حوض هم در زمان محمدشاه قاجار و همچنین همزمان با حوض جوش و اتاق شاه نشین در این باغ ساخته شد و امروز هم با نام حوض دوازده فواره آن را می شناسند. درون این حوض فواره هایی وجود دارد که در این حوض حکایت از ساختار ایرانی باغ و شاهکار معماری در گذشته های دور نیز دارد که بدون وجود هیچ نیرویی از خارج، جریان عمودی را برای آب درون حوض به وجود می آورد.

بخش های مختلف باغ کاشان

• حمام فین  

خوب از معروف ترین بخش های باغ فین کاشان مربوط می شود به دو حمامی که در این باغ وجود دارد و نام هیچ یک از آن ها فین نیست اما به دلیل قرارگرفتن آن ها در باغ فین به این نام نیز مشهور هستند. عمده علت شهرت این حمام ها به قتل رسیدن امبیرکبیر نخست وزیر آن زمان در حمام نیز بوده است.

• کوشک صفوی

دیگر بنایی که در باغ فین کاشان حتما شما را مجذوب خودش می کند کوشک صفوی است که سال ساخت آن به دوره ۹۸۶ هجری شمسی بر می گردد. این بنای تاریخی به دستور شاه عباس و به همت آقا خضر نهاوندی حاکم وقت کاشان در مرکز باغ و در روبروی دروازه باغ نیز ساخته شده است. این بنای تاریخی در گذشته ۴ طبقه داشته و دو طبقه فوقانی آن به شکل کلاه فرنگی بوده اما زلزله سال ۱۱۵۶ صدماتی جدی به آن وارد کرد و در زمان بازسازی تنها دو طبقه از آن ساخته شده است. امروزه این ساختمان ۱۴ متر ارتفاع دارد و مصالحی که در آن بکار رفته عبارت از سنگ لاشه در پی ساختمان و خشت خام در دیواره ها می باشد. پیشنهاد می کنیم حتما از داخل این بنای تاریخی و دیدنی بازدید کنید.

• اتاق شاه نشین

اتاقی به عنوان شاه نشین هم در این باغ وجود که حدود ۱۲۱۸ شمسی به دستور محمد شاه قاجار ساخته شد. در اطراف این بنا اتاق هایی با عنوان اتاق های گوشواره وجود دارد که فضای برای خدمه اتاق نیز بوده اند. بنابر احترامی که خدمه برای شخص شاه قائل بودند، تشریفات، از درب ‌های جانبی صورت می گرفت و هیچ گاه از درب اصلی وارد این اتاق نمی شدند. در جلوی بادگیر این اتاق و قسمت وسط و قبل از حوض این ساختمان، تشریفات آن زمان انجام می شده است.

• چایخانه

با گذر از کنار شاه نشین در کنار بنای کوشک قاجار بنای دیگری به نام چایخانه وجود دارد که در گذشت نام آن چشمه زنانه بوده است. در این بخش تمام آب ورودی به باغ تقسیم می شود و یک سوم از آب چشمه اصلی به آن می ریزد و پس از تقسیم شدن به ۳ شاخه راه خود را در باغ ادامه می دهد.

• کوشک قاجار یا شترگلوی فتحعلی شاهی  

بنای دیگری درون باغ فین کاشان قرار دارد که به دستور فتحعلی شاه در سال ۱۱۸۹ شمسی ساخته شده و با نام شترگلوی فتحعلی شاهی یا صوفه فتحعلی شاهی نیز شناخته می شود. در این بنا بخش های مختلفی وجود دارد که عبارتند از: حوضخانه، چهار طاقی با

• حیاط خلوت کریم خانی  

در بخشی از این باغ حیاط خلوت کریم خانی وجود دارد که به دستور شخص کریم خان زند و به همت آقا سلیم آرانی در این باغ ساخته شده است. این قسمت حیاط خلوت کریم خانی نام دارد که شامل یک حیاط کوچک و اتاق های پنج دری و اتاق های ساده است و سال ساخت آن به حدود ۱۱۴۱ هجری شمسی باز می گردد.

• موزه ملی کاشان

و آخرین بخشی که در باغ فین کاشان می خواهیم به آن اشاره کنیم، موزه ملی کاشان است. این موزه با عنوان موزه ملی کاشان در سال ۱۳۴۶ به همت مرحوم سید محمد تقی مصطفوی مدیر کل باستان شناسی وقت بر روی خرابه های برجا مانده از بنای خلوت نظام الدوله ساخته شده است. این موزه دارای سه بخش باستان شناسی و مردم شناسی و صنایع دستی است. بیش از ۴۰۰ قطعه اثر از جمله ظروف سفالی متعلق به دوره های پیش از اسلام و پس از آن از جمله اشیای مفرغی و سرامیک و پوشاک و خط و کتابت و انواع بافته‌ها در این موزه به نمایش در آمده  که از هزاره هفتم قبل از میلاد تا دوره معاصر را دربر می‌گیرد. اشیای بخش باستان شناسی این موزه نیز از حفاری‌های انجام شده در تپه سیلک و چغازنبیل و حسنلو و خوروین و لرستان و… به دست آمده اند.

دسترسی به باغ فین کاشان

زمان بازدید: همه روزه به جز تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق

ساعت بازدید: ۰۹:۰۰ تا ۱۸:۳۰ در شش ماه اول سال و ۰۹:۰۰ تا ۱۶:۰۰ در شش ماه دوم سال

هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای اتباع ایرانی و ۲۵۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی

آدرس: استان اصفهان، بخش مرکزی شهر کاشان، قصبه فین کوچک از روستای فین، خیابان امیرکبیر