هر چند بار که به شیراز سفر کنید، باز هم جاهای دیدنی دیگری وجود دارد که بازدید از آن‌ها را به سفر بعدی به شیراز موکول کنید. یکی از دیدنی‌های شیراز باغ‌های گوناگون این شهر است؛ از باغ عفیف آباد و باغ ارم گرفته تا باغ دلگشا و باغ جهان نما. گل سرسبد همه آن‌ها، باغ ارم شیراز است. با علی بابا همراه باشید چراکه ناشناخته‌های زیادی در مورد این باغ شگفت‌انگیز وجود دارد که بهتر است پیش از بازدید از آن بدانید.
تاریخچه باغ ارم
جالب است بدانید که تاریخ دقیق ساخت باغ ارم شیراز هنوز هم ناشناخته مانده‌است و حتی اطلاعات دقیقی از بنیان گذار اولیه آن هم در دسترس نیست. در سفرنامه‌های قرن دهم و یازدهم هجری، اشاره‌هایی به این باغ شده‌است. جهانگردان از دوران صفوی، باغ ارم را آباد و باشکوه توصیف می‌کردند ولی نکته قابل توجه‌تر سیر تاریخی این باغ است؛ باغ ارم در دوران سلجوقیان و آل اینجو وجود داشته و کریم خان زند در دوران سلطنت خود، آن را مرمت کرده و آباد نگه داشته‌است.
در اواخر دوره زند، باغ ارم شیراز در اختیار خان‌های ایل قشقایی بود. بنای اصلی آن توسط اولین ایلخان قشقایی و پسرش محمدقلی خان، در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد.
در دوره سلطنت ناصرالدین شاه، حاج نصیرالملک شیرازی این باغ را خریداری می‌کند و عمارتی را در آن براساس بنای اصلی باغ و به جای آن می‌سازد که همان بنایی است که هم اکنون در باغ می‌بینید؛ حاج محمدحسن خان یکی از معروف‌ترین معماران شیراز این عمارت را طراحی کرد. از مرحوم نصیرالملک بناهای ارزشمند دیگری نیز در استان در فارس باقی مانده‌است مانند خانه و مسجد نصیرالملک.
باغ ارم شیراز از املاک خاندان قوامی شیراز بوده که در دوران پهلوی مصادره شده و کمی بعد به دانشگاه شیراز واگذار می‌شود. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاه‌شناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و عمارت باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد.
نامگذاری باغ ارم هم داستان مخصوص به خود را دارد: این باغ به مناسبت عمارت و باغ بزرگی که در گذشته توسط شداد بن عاد، پادشاه عربستان، به رقابت با بهشت ساخته شده، باغ ارم نامیده شد.
باغ ارم شیراز در سال ۱۳۵۳خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شد. پنج سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۸خورشیدی اداره میراث فرهنگی آن را مرمت و بازسازی کرد. این باغ در تاریخ ۶تیرماه ۱۳۹۰خورشیدی در سی‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در فهرست میراث جهانی جای گرفت.
جستجو و خرید بلیط قطار در علی بابا
معماری باغ ارم
باغ ارم شیراز در زمینی مستطیل شکل به مساحت ۱۱۰هزار مترمربع بنا شده‌است. درهای ورودی باغ در ضلع بزرگتر، به سمت شمال و «بلوار ارم» قرار دارد و ضلع کوچکتر به سمت غرب و «بلوار جام جم» یا همان آسیاب سه‌تایی سابق است. این دو ضلع در گذشته دیوار گلی داشت که امروزه با دیوارهای کوتاه و نرده جایگزین شده‌اند. یاس‌های امین‌الدوله و اناری روی این نرده‌ها را پوشانده‌اند. سمت‌های دیگر باغ، محدود به باغ‌ها و خانه‌های مسکونی است.
باغ ارم تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از نقاط مختلف جهان در این باغ کاشته شده و آن را به یک سایت موزه و نمایشگاهی از انواع گل‌ها و گیاهان گوناگون تبدیل کرده‌است که شاید برخی از آن‌ها تاکنون ندیده باشید. باغ را درختان زینتی، سرو و نارنج و همچنین انواع گل‌های تزیینی پوشانده‌است.
سرونازهای چند صد ساله سر به فلک کشیده، درختان مرکبات، حوض بزرگ جلوی عمارت و همچنین عمارت سه طبقه با طاق‌های دوار، جزو اولین چیزهایی هستند که با ورود به این باغ، خواهی دید.
یکی از زیباترین و قابل توجه‌ترین قسمت‌های باغ ارم، گذرگاهی است که از شرق به غرب آن امتداد دارد. همین که از ورودی اصلی، وارد باغ ارم شوید این گذرگاه در سمت چپ شما خودنمایی می‌کند. دو طرف این گذرگاه را درختان سروناز شکوهمندی پوشانده که چند صد سال قدمت دارند. زیبایی، شکوه و نظم این سرونازها، درست هنگامی که از میان آن‌ها عبور می کنید، می تواند هر بیننده‌ای را جذب خود کند. جالب است بدانید که در میان این سرونازهای شیرازی، سرونازی وجود دارد که از همه بلندتر و تنومندتر بوده و از دور نیز با شکوه خیره کننده خود، جلوه‌گری می‌کند؛ این درخت همان سروناز هزارساله مشهور باغ ارم بوده که با حدود ۳۵متر بلندی، لقب بلندترین سروناز شیراز از آن خود کرده‌است.
در کل درختان باغ ارم را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- درختان زینتی: سروناز، کاج، افرا، ارغوان، بید مجنون، سیاه بید، زبان گنجشک، بید مشک، نخل فونیکس (ققنوس)، سپیدار و اکالیپتوس؛
- درختان میوه: انار، ازگیل، نارنج، خرمالو، گردو، زردآلو، بادام، سیب، به و گلابی.
باغ ارم از شرق به غرب شیب دارد و عمارت اصلی آن بر روی بلندی قرار دارد و شیب زمین با آبراه‌های طبقاتی و پلکان هایی که اختلاف ارتفاع گذرگاه ها را جبران می‌کنند، هموار شده‌است. ترکیب این آبراه‌ها و گذرگاه‌های پلکانی بر زیبایی‌های باغ ارم می‌افزاید.
برای ورود به باغ ارم لازم است که از سردر اصلی آن که در شمال شرقی باغ قرار دارد، عبور کنید. این سردر تاریخی، تزئینات زیبا و ارزشمندی دارد.
گذرگاه اصلی و عریض باغ شما را به سمت عمارت اصلی سوق می‌دهد. در ابتدا حوض مستطیل شکل بزرگی را می‌بینید که با آب نما تزئین شده و جلوی عمارت قرار دارد. در هر گوشه این حوض، نخل فونیکس باشکوهی تزیین کرده‌است.
این حوض حدود ۳۳۵مترمربع مساحت دارد که با ۱۸قطعه سنگ بزرگ پوشانده شده‌است. آب آن از نهری تامین می‌شود که از سرداب عمارت می‌آید.
در ضمن دو چاه در باغ ارم قرار دارد که برای آبیاری درختان و گیاهان آن استفاده می‌شود.
در شمال غربی باغ با عبور از گذرگاهی که از سنگ‌های بزرگ به صورت نامنظم ولی زیبا ساخته شده‌است، برکه کوچک باغ نمایان می‌شود که سه طرف آن را درختان سرسبز پوشانده‌است. اطراف برکه صخره های بزرگ قرار دارد که به راحتی می‌توانید روی آن‌ها نشسته و ماهی‌های گلی درون برکه را تماشا کنید.
[related_post link=”https://www.alibaba.ir/mag/persepolis-shiraz/” target=”false”]undefined[/related_post]
عمارت باغ ارم
عمارت باغ ارم که به عمارت اصلی باغ ارم نیز مشهور است، همانطور که پیش‌تر نیز گفتم، در بالای بلندی شیب باغ قرار دارد. این عمارت سه طبقه با دو ستون باشکوه که با الهام از ستون‌های تخت جمشید ساخته شده و طاق های دایره‌ای خود شناخته می‌شود.
عمارت باغ یکی از شاخص‌ترین عمارت‌های دوران قاجار به شمار می‌رود چرا که نقاشی‌ها، گچبری‌ها، حجاری و کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فردی دارد. این عمارت نیز مانند سایر عمارت‌های قجری با الهام از سبک معماری دوران زند و صفوی ساخته شده‌است.
طبقه زیرین عمارت، همان سرداب است که برای روزهای گرم تابستان در نظر گرفته شده بود. نهر آبی که پیش‌تر به آن اشاره کردم و حوض مقابل عمارت را پر می کند، از میان این سرداب می‌گذرد و فضای مطلوبی را به وجود می‌آورد. کف و دیوارهای سرداب با کاشی‌های رنگین تزیین شده‌است.
درست در پیشانی بنا یک تابلو و دو طاق دایره‌ای قرار گرفته که در کل سه هلال متصل به هم را تشکیل می‌دهند و صحنه‌هایی از شاهنامه و نبردهای شاهان قاجار را به نمایش می‌گذارد.
از دیگر قسمت‌های شاخص عمارت، پنجره‌های آهنی آن است. سه پنجره مشبک آهنی در طبقه اول و پای ایوان بزرگ قرار دارد که مربوط به ورودی سراب می‌شود. یک پنجره بزرگ در وسط و دو پنجره قرنیه در طرفین قرار دارند که قدمت آن‌ها به زمان ساخت عمارت برمی‌گردد.
بیشتر درهای چوبی باغ ارم از چوب ساج تهیه شده‌اند و به همین دلیل با گذشت سال‌ها هنوز هم سالم باقی مانده و شکل کلی خود را حفظ کرده‌اند.
در کل می‌توان گفت عمارت باغ ارم از نظر نقاشی‌های رنگ روغن، درهای چوبی نفیس و منبت کاری‌های روی آن، پنجره‌های آهنی مشبک، ازاره سنگی بنا، مقرنس‌ها و گچ‌بری و کاشی‌کاری‌های نما، پیشانی عمارت و ستون‌های سنگی آن از نمونه‌های قابل توجه هنری دوره قاجار به شمار می‌رود.
[related_post link=”https://www.alibaba.ir/mag/shiraz-shopping-centers/” target=”false”]undefined[/related_post]
بازسازی و مرمت باغ ارم
باغ ارم در پایان دوره پهلوی مرمت و بازسازی شد. در آن زمان این باغ به یک خرابه تبدیل شده بود. دیوارهای آن که گلی بود کامل از بین رفته بود. در قدم اول دیوارها با دیوار کوتاه سنگی جایگزین شد که بر روی آن‌ها نرده‌های فلزی قرار گرفت.
در ادامه، عمارت نیز با الگوبرداری از طرح اصلی ترمیم شد. تالار آینه، نقاشی‌های رنگ روغن دیوارها و سقف و همچنین کاشی‌کاری جرزهای دیوار بنا مورد مرمت قرار گرفت.
کتیبه‌های باغ ارم
در سرتاسر باغ زیبای ارم کتیبه های گوناگونی وجود دارد که اکثر آن‌ها در زمان نصیرالملک نصب شده‌اند.
شش کتیبه در نمای شرقی عمارت اصلی قرار دارند که هم آن‌ها روی سنگ مرمر و به خط نستعلیق نوشته شده و دارای تاریخ نصب هستند.
دو کتیبه قرنیه در دو طرف ایوان بزرگ عمارت نصب شده‌اند. هر دو این کتیبه‌ها، تصویر سرباز هخامنشی را نشان می‌دهند که در یک دست نیزه و در دست دیگر گرز دارد. با اینکه سعی شده این سرباز شبیه به سربازهای تخت جمشید باشد ولی از جزئیات و تزئینات ظریف آن‌ها در این کتیبه‌ها خبری نیست.
چندین کتیبه کاشی‌کاری معرق ارزشمند نیز بر سر در عمارت قرار گرفته و جلوه چشمگیری به آن داده‌است.
ساعات بازدید از باغ ارم
ساعت بازدید از باغ ارم بستگی به این دارد که در چه ماهی از سال به شیراز سفر کرده‌اید. این باغ در دو ماه اول سال یعنی ماه‌های فروردین و اردیبهشت از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب باز است. در بقیه روزهای سال، صبح‌ها از ساعت ۸ صبح تا ۱ظهر و بعدازظهرها از ۱۴:۳۰ تا پیش از غروب آفتاب می‌توانید از آن دیدن کنید.
برای بازدید از باغ ارم لازم است بلیت تهیه کنید. از آنجایی که این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است، با ارائه کارت دانشجویی می‌توانید در بهای آن تخفیف بگیرید.
توجه داشته باشید باغ در روزهای تاسوعا و عاشورا، ۲۱رمضان شهادت امام علی، ۲۸صفر رحلت پیامبر، ۱۴خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵شوال شهادت امام جعفر صادق تعطیل است.
بهترین زمان سفر به شیراز
از آنجایی که شیراز یکی از شهرهای معتدل و چهار فصل ایران است، در هر فصلی از سال سفر به آن لطف خاص خود را دارد ولی اردیبهشت شیراز همیشه معروف بوده چراکه در این ماه به معنای درست کلمه جلوه شگفت انگیزی از بهار را می‌توانید در هر نقطه از این شهر زیبا ببینید به ویژه باغ ارم در اردیبهشت ماه واقعاً دیدنی و چشمگیر است.
دسترسی به باغ ارم
دو راه برای رسیدن به باغ ارم وجود دارد:
- نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به باغ ارم، ایستگاه متروی نمازی است که بعد از پیاده شدن از قطار از آنجا می‌توانید با ۱۰دقیقه پیاده‌روی و با گذشتن از «میدان دانشجو» (میدان علم) و «میدان ارم» (میدان خوابگاه) به باغ ارم برسید؛
- اگر با ماشین شخصی می‌خواهید به دیدن این باغ بروید، بهترین مسیر برای دسترسی، بلوار شهید چمران است؛ همان بلواری که عصرها، شیرازی‌ها در آن پیاده روی می‌کنند و کلی رستوران، کافه و فست فود گوناگون در آن وجود دارد.
بعد از اینکه وارد بلوار شهید چمران شدید، مسیر بلوار را تا انتها به سمت جنوب ادامه بدهید. پس از رسیدن به «میدان دانشجو» به سمت چپ بپیچید، مسیر را تا «میدان ارم» ادامه بدهید. بعد از رسیدن به این میدان به راست بپیچید و به سمت پایین، وارد «خیابان ارم» بشوید، کمی بعد باغ ارم را در سمت راست خود می‌بینید.
آدرس باغ ارم شیراز: استان فارس، شیراز، منطقه یک، خیابان ارم، باغ ارم
تا به حال از باغ ارم دیدن کرده‌اید؟ از کدام قسمت باغ بیشتر لذت برده‌اید؟ تجربه‌ها و خاطره‌های خود را از سفر به شیراز و بازدید از باغ ارم با ما در زیر این مقاله در میان بگذارید.
[related_post link=”https://www.alibaba.ir/mag/shiraz-hotels/” target=”false”]undefined[/related_post]