منبع اصلی درآمد حکومت در ایران باستان

-1 در چه صورت جمعيت افزايش و در چه صورت كاهش مي يابد ؟ اگر تعداد افرادي كه متولد مي شوند بيشتر از افرادي كه مي ميرند باشد جمعيت افزايش و اگر تعداد افرادي كه متولد مي شوند كمتر از افرادي كه مي ميرند باشد ، جمعيت كاهش مي يابد .

-2 رشد منفي جمعيت چيست ؟ با ذكر مثال ؟ در برخي كشورها مانند سوئيس و دانمارك تعداد زاد و ولدها كمتر از مرگ و مير هاشده است . به اين رشد ، رشد منفي مي گويند .

-3 جمعيت را به چه گروه هاي سنّي تقسيم مي كنند ، نام ببريد ؟ الف) جمعيت يكسال تا 25 سال ( كودكان و نوجوانان و جوانان)ب) جمعيت 26 تا 65 سال ( بزرگسالان ) ج) بيشتر از 65 سال ( سالمندان )

-4 وقتي رشد جمعيت منفي مي شود كشورها با چه مشكلاتي روبرو مي شوند؟ در اين كشورها با كم شدن زاد و ولد ، جمعيتجوان كاهش و تعداد سالمندان افزايش مي يابد و جامعه از نيروي جوان كه مي تواند كار كند و با فعاليت هاي اقتصادي و آموختن علم به پيشرفت كشور كمك كند ، محروم مي شود .

-5 در كشورهايي كه رشد جمعيت زياد است كدام گروه سني افزايش مي يابد ؟ داشتن جمعيت جوان براي كشور ما چه مزايايي دارد ؟ – كودكان و نوجوانان - از نيروي جوان ، فعال و پر انرزي مي توان بهره برد . -

-6 تراكم جمعيت چيست؟ به نسبت افرادي كه در يك مكان زندگي مي كنند تراكم جمعيت آن مكان مي گويند.

-7 تراكم جمعيت چگونه محاسبه مي شود؟ براي محاسبه ي تراكم جمعيت يك منطقه ، جمعيت آن منطقه را بر مساحت تقسيم مي كنند

-8 چه عواملي روي پراكندگي جمعيت تأثير مي گذارد ؟ كمبود بارندگي – آب و هواي گرم و خشك ، خاك هاي نامساعد و شور ، باران

كافي ، آب فراوان ، هواي معتدل و خاك حاصلخيز ، داشتن منابع نفت و گاز

-9 در كدام نواحي ايران تراكم جمعيت كم يا پايين است؟ ( چرا نواحي داخلي ايران جمعيت بسيار كمي زندگي مي كنند؟)

در نواحي داخلي ايران به دليل كمبود بارندگي ، آب و هواي گرم و خشك و خاك هاي نامساعد و شور جمعيت بسيار كمي زندگي مي كنند .

مانند دشت لوت و دشت كوير .

-10 پرجمعيت ترين و پر تراكم ترين ناحيه ي كشور ما كجاست ؟ چرا ؟ منطقه ي شهري تهران است – چون تهران پايتخت كشور

است و در اين شهر سازمان هاي مهم دولتي ، دانشگاه ها ، بيمارستان ها و صنايع زياد مسقر شده است .

-11 دومين ناحيه ي پرتراكم در كشور ما كجا است ؟ چرا ؟ جلگه هاي كناره ي درياي خزر - به دليل باران كافي و آب فراوان و هواي

معتدل و خاك حاصلخيز .

-12 افزايش جمعيت در ناحيه ي خوزستان به چه دليل است ؟ بعضي از مناطق ايران به دليل داشتن معادن و ذخاير ، جمعيت زيادي

را به خود جذب كرده اند مانند ناحيه ي خوزستان به دليل داشتن منابع نفت و گاز .

-13 چرا كوهپايه هاي البرز و زاگرس جمعيت زيادي را به خود جذب كرده است ؟ به دليل خاك حاصلخيز و بارندگي كافي .

-14 يك جدول دو ستونه رسم كنيد در يك ستون نام ناحيه و در ستون ديگر عوامل موثر بر پراكندگي جمعيت را بنويسيد

منطقه ي شهري تهران:پايتخت بودن ، وجود سازمان هاي مهم دولتي ، دانشگاه ها ، بيمارستان ها

جلگه هاي كناره ي درياي خزرزياد باران كافي ،آب فراوان ، هواي معتدل و خاك حاصلخيز

دشت كويرولوتکمبود بارش و آب و هواي گرم و خشك

استان خوزستانزيادداشتن منابع نفت و گاز

*- بر طبق سرشماري سال 1390 ، كشور ما ايران ........................... نفر جمعيت داشته است . ( 75 ميليون)

*-در كشور ما ............................................. مسئوليت سرشماري جمعيت را به عهده دارد . ( مركز آمار ايران )

درس14

-1 انسان ها از منابع گوناگون چه استفاده هايي مي كنند ؟ از اين منابع براي تأمين غذا ، پوشاك ، وسايل زندگي ، پخت و پز ، رفت و

آمد و همه نياز هاي ديگر خود استفاده مي كند .

-2 براي جلوگيري از كاهش يا به خطر افتادن منابع ، چه بايد كرد ؟ بايد راه هاي استفاده ي صحيح از منابع را ياد بگيريم .

-3 به طور كلي آب مورد نياز انسان از كجا تأمين مي شود ؟ از آب هاي سطحي (رودها) يا آب هاي زير زميني (چاه ، چشمه ، قنات)

تأمين مي شود .

-4 چرا بيشتر رودهاي ايران براي كشتيراني مناسب نيستند؟ رودهاي پر آب ايران چون از شيب هاي تند كوهستاني جاري مي شوند

قابل كشتيراني نيستند و فقط در بخشي از رود كارون مي توان كشتيراني كرد.

-5 سه حوضه ي آبريز ايران را توضيح دهيد ؟ 1- حوضه ي آبريز درياي خزر : رودهاي پر آبي كه از كوه هاي البرز سرچشمه مي گيرند و

به درياي خزر مي ريزند 2- حوضه ي آبريز خليج فارس و درياي عمان : رودهايي كه از كوه هاي زاگرس ا يكوه هاي پراكنده داخلي سرچشمه

ومي گيرند و به خليج فارس و درياي عمان مي ريزند 3- حوضه ي آبريز داخلي : رودهايي كه به درياچه ها و باتلاق هاي داخلي يا زمين هاي

اطراف خود نفوذ مي كنند .

-6 ميزان مجاز مصرف آب براي يك ف نر در شبانه روز چقدر است؟ ميزان مجاز مصرف آب براي يك فرد در شبانه روز 150 ليتر تعيين

شده است اما در ايران متوسط مصرف در شبانه روز 250 تا 300 ليتر است .

-7 چه عاملي موجب شده مصرف آب روز به روز بيشتر شود ؟ افزايش جمعيت – تغيير شيوه هاي زندگي

-8 ذخيره ي آب در گذشته و حال را با هم مقايسه كنيد ؟ در گذشته در اغلب مناطق كشور ما ، آب را در آب انبارها ذخيره مي كردند .

در آن زمان آب تصفيه شده و لوله كشي وجود نداشت ، امروزه در همه ي شهرها و بيشتر روستاها آب لوله كشي وجود دارد و آب آشاميدني

سالم از طريق لوله در اختيار مردم قرار مي گيرد .

-9 شما براي مصرف درست آب چه نكاتي را بايد رعايت كنيد ؟ 1- در موقع حمام كردن يا مسواك زدن ، شير آب را باز نگذاريم چرا

كه در هنگام دوش گرفتن به طور متوسط هر دقيقه 20 ليتر آب مصرف مي شود 2- شيرهاي آب را هميشه بازديد و تعمير كنيم تا چكه نكند .

-10 شما براي آلوده نكردن آب چه نكاتي را بايد رعايت نماييد؟ 1- زباله ها را در رودها و آب هاي جاري نريزيم ، از نظر دين اسلام

آلوده كردن آب ها گناه است 2- از مواد شوينده كه تركيبات شيميايي دارند ، كمتر استفاده كنيم ، چون اين مواد آب هاي زير زميني را آلوده

مي كنند .

-11 خاك چگونه تشكيل مي شود ؟ خاك ، لايه نازكي از پوسته ي زمين است كه از خرد شدن سنگ ها پديد آمده است . خاك طي

زمان طولاني با توجه به عواملي مانند سنگ ها ، آب ، دماي هوا و موجودات زنده يك منطقه تشكيل مي شود .

-12 آيا در همه جاي كشورمان خاك هاي حاصلخيز وجود دارد ؟چرا ؟(خاك مناطق مركزي ايران با خاك جلگه ها و اطراف رودها مقايسه كنيد؟) خير – در جلگه ها و اطراف رودها و برخي كوه پايه ها خاك حاصلخيزي وجود دارد كه مواد آلي و معدني مناسب دارند.

اما خاك برخي مناطق مركزي ، داخلي يا جنوبي كشور به علت وجود نمك يا آهك در خاك ، براي كشاورزي مناسب نيست .

-13 چه عواملي موجب از بين رفتن خاك مي شود ؟ 1- مصرف بيش از ح  د موا  د غذايي و كشت پي درپي يك محصول در زمين و

استراحت ندادن به خاك 2- قطع بوته ها و كندن درختان كه موجب مي شود خاك در اثر باد و باران به راحتي شسته مي شود 3- استفاده ي نا

مناسب و بي رويه از كودهاي شيميايي 4- ايجاد ساختمان و جاده و كارخانه روي خاك هاي قابل كشت 5- دفن زباله در خاك

*- يكي از منابع مهم تأمين آب شهرنشينان و روستاييان .................... هستند . ( رودها )

*- اغلب رودهاي دائمي و پر آب ايران از كوه هاي ................... و ..................... سرچشمه مي گيرند . ( ا لبرز – زاگرس )

* - در كشور ماسازمان ................................... مسئوليت حفاظت از خاك را بر عهده دارد . ( جنگل ها ، مراتع و آبخيز داري)

درس15

-1 گردشگر به چه كسي مي گويند؟ به كساني كه محل اقامت يا كار خود را به طور موقت ترك مي كنند و براي استراحت يا گردش و

ديدن يا مطالعه ي مكان هاي تاريخي و طبيعي ، به سفر مي روند گردشگر مي گويند .

-2 خداوند در قرآن در باره ي سفر كردن چه مي فرمايد ؟ اي پيامبر به بندگان بگو در زمين سفر كنيد تا از عاقبت كساني كه قبل از

شما بودند آگاه شويد .

-3 گردشگري در ذ گشته و حال را با يكديگر مقايسه كنيد ؟ در گذشته تعداد كساني كه به مسافرت مي رفتند بسيار كم بود اما با

گذشت زمان ، تعداد گردشگران بيشتر شد ، به طوري كه امروزه ميليون ها نفر از مردم جهان در ايام مختلف سال از جايي به جاي ديگر سفر

مي كنند .

-4 انواع گردشگري را بيان كنيد ؟ 1- تفريح و استراحت 2- زيارت اماكن مقدس 3- مطالعه ي آثار تاريخي 4- ديدار از نمايشگاه ها

يا گردهمايي ها 5- طبيعت گردي

-5 اهميت گردشگري را بنويسيد ؟ الف) استراحت و تفريح و آشنايي با پديده هاي زيباي طبيعي و مكان هاي تاريخي و فرهنگي

ب) شغل هاي مختلفي ايجاد مي شود مثل هتل داري ، دفاتر فروش بليط ، دفاتر حمل و نقل ، فروش صنايع دستي و غذاها و شيريني هاي محلي

-6 چرا نقشه وسيله ي مهمي در گردشگري است ؟ نقشه ها به ما كمك مي كنند تا مكان هاي جديد را بهتر پيدا كنيم و سريع تر خود

را به آنجا برسانيم . بدون نقشه ممكن است مسيرها را اشتباه كنيم يا زمان زيادي براي پيدا كردن يك مكان صرف كنيم .

-7 بر روي نقشه ي راه ها چه چيزهايي مشخص شده است ؟ بر روي نقشه ي راه ها ، جاده هاي اصلي و فرعي و همچنين مكان هاي

خدماتي چون رستوران ها ، تعميرگاه ها ، پمپ بنزين ها ، نمازخانه ها و نظاير آن مشخص شده است .

-8 از مقياس نقشه ي راه ها به چه منظوري استفاده مي شود ؟ با استفاده از مقياس نقشه ي راه ها مي توانيد حساب كنيد چقدر از

روستا يا شهري كه مي خواهيد به آن سفر كنيد ، فاصله داريد .

*- گردشگري نقش مهمي در افزايش ........................... يك منطقه دارد . ( درآمد مردم )

*- وقتي در يك مكان شغل هاي بيشتري به وجود بيايد ............................... مردم انجا بيشتر مي شود . ( درآمد)

*- يكي از وسايل مهمي كه بايد براي گردشگري يا انجام هر نوع سفر ازآن استفاده كرد ................ است . ( نقشه )

*- يكي ديگر از نقشه هايي كه به هنگام سفر بايد همراه داشته باشيم ، نقشه ي .................. است . ( راه ها )

درس 16 (جاذبه هاي گردشگري ايران

-1 سفرهاي زيارتي به چه منظوري انجام مي گيرد ؟ سفرهاي زيارتي به منظور زيارت مرقد امامان بزرگوار (ع) و امامزاده ها و بازديد

از مكان هاي مقدس انجام مي گيرد .

-2 مساجد از چه نظرمورد توجه گردشگران است؟ مساجد علاوه بر محل عبادت ، از نظر معماري زيباي اسلامي نيز مورد توجه گردشگران هستند .

-3 كدام مساجد از نظر معماري زيباي اسلامي مورد توجه گردشگران هستند ؟ مسجد امام و شيخ لطف اله در اصفهان ، مسجد جامع

يزد ، مسجد گوهرشاد در مشهد .

-4 امام رضا (ع) در چه زماني و در كجا به دنيا آمد؟ امام رضا (ع) فرزند موسي كاظم(ع) در سال 148 هجري د رشهر مدينه متولد

شدند . آن حضرت در سي و پنج سالگي به امامت نائل گرديدند .

-5 بعضي از القاب امام رضا (ع) را نام ببريد ؟ رضا – فاضل – صابر – زكي

-6 چرا مأمون امام رضا (ع) را به ولايتعهدي برگزيد؟ مأمون براي فريب مردم و ترس از شورش آنها و براي اينكه نشان بدهد به

خاندان پيامبر (ص) علاقه دارد ، امام رضا (ع) را با احترام به خراسان آورد و به ولايتعهدي برگزيد .

-7 چرا مأمون امام رضا (ع) را به شهادت رساند؟ مأمون كه مي ديد امام رضا(ع) از او اطاعت نمي ن كد و شرايط وي را نمي پذيرد و از

طرف ديگر پيروان آن حضرت هر روز بيشتر مي شود ، سرانجام دستور داد تا امام (ع) را مسموم كنند و به شهادت برسانند .

-8 حرم مطهر امام رضا (ع) و مجموعه آستان قدس رضوي از چه نظر اهميت دارند؟ علاوه بر اهميت زيارتي از نظر معماري و

تاريخي نيز اهميت فراواني دارند .

-9 در صحن هاي مطهر امام رضا (ع) آرامگاه كدام شخصيت هاي بزرگ علمي مذهبي وجود دارد؟ شيخ بهايي – علّامه محمد تقي جعفري

-10 در مجموعه آستان قدس رضوي كدام موزه ها قرار دارند ؟ موزه قرآن – موزه سكّه – موزه صدف – موزه سلاح .

-11 از مهم ترين اشياي موجود در موزه مركزي به چه چيزهايي مي توان اشاره كرد؟ دراين موزه مي توان به قرآن هاي نفيس كه

با خط مبارك ائمه اطهار بر روي پوست آهو نوشته شده ، اولين سنگ مرقد مطهر امام رضا (ع) و سكّه ها و كتيبه هاي نفيس اشاره كرد .

-12 از جمله آثار تاريخي ايران چيست ؟ كاخ ها ، مساجد ، كاروانسراها ، حمام ها ، بازارها ، پل ها ، خانه هاي تاريخي و برج ها .

-13 طبيعت گردي چيست ؟ يكي از انواع گردشگري ، گردش و استراحت يا مطالعه و تحقيق در مكان هاي طبيعي چون كوه ها ، غارها ،

چشمه هاي آب معدني وبيابان ها و جنگل ها و پناهگاه هاي حيات وحش و روستاهاي زيباست .

-14 يك نمونه از مراكز مهم گردشگري ايران در تابستان را نام ببريد و به دو مورد از جذّابيت هاي آن اشاره كنيد ؟

سواحل شمال در كنار درياي خزر – ساحل درياي خزر ، جنگل هاي زيبا روي دامنه كوه ها ، مزارع برنج ،

-15 يكي از برنامه هايي كه براي جلوگيري از آسيب رساندن به محيط زيست مي توان انجام داد چيست ؟ ايجاد پارك هاي ملي است .

-16 در پارك هاي ملي چه مقرراتي حاكم است ؟ بوته كني ، چراي دام ها ، شكار و نظاير آن ممنوع است و محيط هاي امن طبيعي براي

جانوران پديد آورده اند .

*- مساجد علاوه بر محل ...................... از نظر ........................... نيز مورد توجه گردشگران هستند . (عبادت ، معماري)

*- مهم ترين قطب زيارتي كشور ........................... است . (مشهد)

( *- بر طبق آمار ساليانه حدود ............... ميليون نفر به شهر مقدس مشهد وارد مي شوند . ( 17

( *- امام رضا (ع) در شهر ................ متولد شد و در سن ....................... به امامت رسيد . ( مدينه - 35

*- در مجموعه آستان قدس رضوي ، مسجد ......................... از مساجد باشكوه ايران است . (گوهرشاد )

*- ................................... به عنوان يك ميراث جهاني شناخته شده است . ( تخت جمشيد)

*- از مراكز مهم گردشگري ايران در زمستان ها سواحل.................................................... است . (خليج فارس و درياي عمان)

*- يكي از بنادر مهم و مراكز گردشگري در سواحل درياي عمان ، .............................. است . (بندر چابهار )

*- پارك ملي ......................... از بزرگ ترين پارك هاي ملي ايران است . (گلستان )

درس 17 (ميراث فرهنگي و تاريخ

-1 ميراث يعني چه ؟ ميراث يعني ارث و هرچيزي كه از گذشتگان و نياكان و پدران به ما رسيده باشد .

-2 ميراث فرهنگي چيست ؟ بخشي از چيزهايي كه از گذشتگان براي ما به جا ي مانده است ، ميراث فرهنگي است . ميراث فرهنگي همه ي

چيزهاي ارزشمندي است كه به فرهنگ يك ملت مربوط مي شود.

-3 ميراث فرهنگي شامل چه چيزهايي است ؟ چيزهاي مادي مثل ظرف ها ، سكه ها ، كتيبه ها ، فرش ها ، كتاب هاي قديمي و بناهاي

تاريخي ، مساجد و امام زاده ها و چيزهاي غير مادي مثل اعتقادات ، زبان و آداب و رسوم .

-4 چرا ميراث فرهنگي ايران بسيار با ارزش است ؟ از آنجا كه ايران جايگاه تمدن هاي كهن و قديمي ترين سكونتگاه هاي بشري است ،

داراي ميراث فرهنگي بسيار زياد و با ارزش است كه بخشي از آن در موزه ها نگهداري مي شود .

-5 علم تاريخ چيست ؟ و آشنايي با گذشته به ما چه كمكي مي كند ؟ علم تاريخ عبارت است از مطالعه ي زندگي انسان ها در

گذشته . آشنايي با گذشته به ما كمك مي كند تا زمان حال را بهتر بفهميم . ما از مطالعه ي رويدادها و زندگي مردمان گذشته مي توانيم پند

بگيريم و از تجربه هاي آنها در زندگي امروز استفاده كنيم .

-6 مورخ كيست ؟ به كساني كه در باره ي زندگي انسان ها و رويدادهايي كه در گذشته اتفاق افتاده ، مطالعه و تحقيق مي كنند مورخ مي

گويند

-7 مورخان در مطالعات خود از چه منابعي استفاده مي كنند ؟ از منابع مختلفي مثل كتاب ها و نوشته ها يا كتيبه ها ، ابزار ها و

وسايل زندگي بناها ، سكّه ها ، سلاح ها ، سنگ نگاره ها و هرچيزي كه از گذشته باقي مانده است ، استفاده مي كنند .

-8 باستان شناسان ابتدا چه كارهايي انجام مي دهند ؟ ابتدا با مشاهده ي ويرانه ها و خرابه ها يا مطالعه ي منابع تاريخي حدس ميزنند

كه در يك منطقه ، آثار باستاني وجود دارد . سپس به جست و جو و حفاري در آن منطقه مي پردازند . باستان شناسان با حوصله آثار موجود در

دل خاك را بيرون مي اورند و هنگامي كه خاك ها را لايه برداري مي كنند به هر شيئي كه برخورد كه مي كنند ، معمولاً همان موقع ازآن عكس و

فيلم تهيه مي كنند .

-9 باستان شناسان در هر مرحله از چه ابزارهايي استفاده مي كنند ؟ باستان شناسان در هر مرحله از ابزار خاصي استفاده مي كنند ،

از ابزارهاي ساده مانند بيل و كلنگ تا ميكروسكوپ و دوربين هاي مخصوص كه با آنها لايه هاي درون خاك را مشاهده مي كنند .

-10 مورخان معمولاً كار خودشان را چگونه آغاز مي كنند ؟ مورخان معمولاً كار خودشان را با پرسش هايي در باره ي گذشته آغاز

مي كنند . آنها مي خواهند در باره ي اشخاص يا رويدادهاي يك دوره ي زماني چيزهايي بدانند .

-11 موزه ها چگونه مكان هايي هستند ؟ 1- نگهداري آثار تاريخي 2- نمايش آثار به طوري كه مردم از چگونگي زندگي مردم در زمان

هاي مختلف آشنا مي شوند 3- موزه ها مكان هاي مناسبي براي افرادي هستند كه در رشته هاي مختلف مثل تاريخ ، هنر ، معماري ، باستان

شناسي و .... مطالعه مي كنند .

*- بخشي از چيزهايي كه از گذشتگان براي ما به جاي مانده است .............................. است . ( ميراث فرهنگي )

*- مورخان در كار خود از دانش ................................... استفاده مي كنند . ( باستان شناسي )

*- در همه ي كشورها براي حفظ و نگهداري آثار تاريخي با ارزش و ميراث فرهنگي ، مكان هايي به نام .......... وجود دارد . ( موزه )

*- در كشور ما يكي از مهم ترين سازمان هايي كه حفاظت و نگهداري از ميراث فرهنگي را ه ب عهده دارد سازمان..............است . (ميراث فرهنگي)

*- يكي از بخش هاي سازمان ميراث فرهنگي .......................... هستند . (موزه ها )

درس18قدیمی ترین سکونتگاههای ایران

-1 در موزه ي ايران باستان چه چيزهايي نگهداري مي شود ؟ در اين موزه مجسمه ها ، ظروف و ابزار و وسايلي از گذشته هاي بسيار

دور ايران نگهداري مي شود .

-2 علت نام گذاري موزه ي ايران باستان چيست ؟ زيرا در اين موزه آثار تاريخي به جا مانده از دوره ي قبل از اسلام را مي توان

مشاهده كرد . به همين جهت به اين موزه ، موزه ي ايران باستان مي گويند .

-3 به چه جهت تاريخ ايران به دو دوره ي زماني تقسيم شده است ؟ چون ورود اسلام به ايران ، مهم ترين رويداد تاريخي كشور ما

است .

-4 تاريخ ايران به دو دوره ي زماني تقسيم مي شود ، اين دو دوره چيست ؟ 1- تاريخ قبل از اسلام كه به آن دوره ي ايران باستان

مي گويند 2- تاريخ دوره ي اسلامي كه با سقوط حكومت ساسانيان و ورود اسلام به ايران آغاز شد و تاكنون ادامه دارد .

-5 در روي نمودار زير دو دوره ي تاريخي ايران را بنويسيد .

دوره اسلامي دوره ايران باستان

-6 انسان ها در مراحل ابتدايي چگونه زندگي مي كردند ؟ الف) انسان ها از وسايل بسيار ساده استفاده مي كردند ب) زندگي از

طريق گرد آوري خوراك و شكار حيوانات  در جست و جوي شكار از جايي به جاي ديگر مي رفتند د) براي محافظت از خود در درون غارها به

سر مي بردند ه) ابزارهاي انسان هاي غارنشين سنگ بود 6- كشاورزي را ياد گرفتند و حيوانات را اهلي كردند و)دركنار رودخانه ها خانه

هاي دائمي ساختند .

-7 اولين روستاها چگونه پديد آمدند ؟ كشاورزي موجب شد كه انسان ها يكجانشين شدند . بدين ترتيب اولين روستاها در كنار

رودهاي پر آب و چشمه ها پديد آمدند .

-8 در كدام نقاط ايران ظروف و وسايلي از زندگي مردم قديم (يكجانشين) پيدا شده است ؟ 1- تپه ي سيلك در كاشان

-2 تپه ي حسن لو در آذربايجان غربي

-9 چرا انسان ها خط را اختراع كردند ؟ انسان ها براي رسيدگي به كارها و نوشتن و محاسبه ي دادوستدهايشان خط را اختراع كردند .

-10 شهرهاي بزرگ چگونه پديد آمدند ؟ و چگونه اداره مي شدند ؟ با ذ گشت زمان ، جمعيت برخي سكونتگاه ها رو به افزايش گذاشت

و شهرهاي بزرگي پديد آمدند كه به وسيله ي حكومتي اداره مي شدند . آنها قوانين و مقرراتي براي خود وضع كرده اند .

-11 نخستين تمدن هاي بشري چگونه به وجود آمدند ؟ مردم شهرهاي بزرگ در هنر و معماري و ساختن بناها پيشرفت زيادي

كردند . بدين ترتيب نخستين تمدن هاي بشري به وجود آمدند .

-12 ويژگي هاي تمدن ها را نام ببريد ؟ 1- داشتن خط 2- داشتن حكومت 3- داشتن قوانين و مقررات 4- داشتن عقايد مذهبي

-5 داشتن معماري ، شهرسازي و هنر 6- مهارت در كارهاي مختلف

-13 شهر سوخته در كجا و چگونه تمدني بود ؟علت نامگذاري آن چه وبد ؟ باستان شناسان در نزديكي شهر زابل در استان

سيستان و بلوچستان اشيايي پيدا كردند و با مطالعه بر روي آنها حدس زدند كه حدود پنج هزار سال پيش تمدن بزرگي در اين منطقه وجود

داشته است . آنها با مطالعه و كاوش بيشتر دريافتند كه اين تمدن به طرز عجيبي از بين رفته است و به همين علت آنها اين منطقه را شهر

سوخته به معني نابود شده نام گذاشتند .

-14 معبد چغازنبيل در كجا قرار داشت و چگونه ساخته شد؟ معبد چغازنبيل كه شهرت جهاني دارد در نزديكي شوش است . اين معبد

با ميليون ها خشت و هزاران آجر ساخته شده و بر روي برخي آجرها با خط ايلامي ، مطالبي نوشته شده است .

-15 ايلامي ها در چه زماني تمدن خود را به وجود آوردند توضيح دهيد ؟ ايلامي ها حدود 3 هزار سال در منطقه خوزستان (شوش)

زندگي كرده و تمدن بزرگي را به وجود آورده بودند . آنها بر روي لوح هاي گلي قانون هايي را كه پادشاهان ايلامي وضع كرده بودند ، مي نوشتند

كه بعضي از اين لوح ها تا به امروز باقي مانده است .

-16 ايلامي ها چه اعتقاداتي داشتند ؟ ايلامي ها مانند ساير تمدن ها ، خدايان متعددي مثل خداي خورشيد و خداي آب و ..... را

پرستش مي كردند و مجسمه هايي از اين خدايان ساخته و در معابد خود قرار مي دادند و آنها را مي پرستيدند .

-17 از تمدن جيرفت چه چيزهايي كشف شد ؟ وسايل و ظروف سنگي و مفرغي با نقش جانوران ، زيگورات و كتيبه هاي آجري از جمله

اين اكتشافات است .

-18 در منطقه ي بين النهرين و كنار رود نيل چه تمدن هايي شكل گرفتند ؟ در منطقه ي بين النهرين تمدن هاي سومر ، بابل ،

آشور و در كنار رود نيل تمدن مصر شكل گرفت .

-19 زندگي اجتماعي كه بر تمدن هاي قديمي حاكم بود را توضيح دهيد ؟ الف) در زندگي و روابط اجتماعي آنها شرايط بدي حاكم

بود ب) فرمانروايان در كاخ ها ي با شكوه به خوشگذراني مشغول بودند و به مردم ظلم بسيار مي كردند ج) انسان ها به جاي پرستش خداوند

يكتا ، خورشيد و ماه يا بت ها را عبادت مي كردند .

-20 پيامبران از جانب خداوند چه مأموريتي داشتند ؟ همه ي پيامبران از جانب خداوند براي هدايت مردم برگزيده شدند . آنها با

حاكمان ستمگر عصر خود مبارزه مي كردند و به فرمان خداوند از آنها مي خواستند دست از ستم بردارند و به آيات خداوند بينديشند و عمل

كنند . به آنها گوشزد مي كردند كه خداوند بدكاران و ستمگران را نابود خواهد كرد و از مردم مي خواستند تا با دوري از گناهان ، رفتار نيكو در

پيش بگيرند و از ظالمان اطاعت نكنند .

*- مهم ترين رويداد تاريخي كشور ما .............................................. است . ( ورود اسلام به ايران )

*- .......................... براساس مطالعه ي آثارگذشتگان مي گويند زندگي بشر از مراحل ابتدايي آغاز شده است . ( باستان شناسان)

*- مهم ترين اثر به جا مانده از تمدن ايلام ............................. است . ( خرابه هاي  چغازنبيل )

*- تمدن جيرفت در نزديكي ................................. و در كنار رود ..................... شناسايي شد . (جيرفت كرمان – هليل رود)

*- حضرت نوح (ع) و حضرت ابراهيم (ع) در ............................... مي زيستند . ( بين النهرين )

*- حضرت عيسي (ع) در زمان حكمراني امپراتوري روم در ............................ متولد شد . (  فلسطین)

درس 19 (آريايي ها و تشكيل حكومت هاي قدرتمند در ايران )

-1 آريايي ها چگونه مردماني بودند و در كجا ساكن شدند ؟ حدود چهار هزار سال پيش ، مردماني كوچ نشين كه خود را آريايي

مي ناميدند از مناطق شمال درياي خزر به تدريج به سرزمين ايران مهاجرت كردند .

-2 سه قوم بزرگ آريايي ها را نام ببريد ؟ 1- مادها 2- پارت ها 3- پارس ها

-3 قبايل ماد در كجا زندگي مي كردند و چرا ضعيف شدند ؟ قبايل ماد در شمال غرب ايران به صورت پراكنده زندگي مي كردند و

پراكنده زندگي كردن موجب شده بود كه آنها ضعيف باشند و هر چند وقت يك بار همسايه هاي قدرتمندشان مانند آشوري ها به آنها حمله

كنند و اموال ا شن را به غارت ببرند .

-4 ديا اُكو كه بود وچگونه به عنوان فرمانروا انتخاب شد؟ در يكي از قبايل ماد ، فردي به نام ديا اكو زندگي مي كرد كه به دليل خوش

رفتاري و عدالت خواهي بين همه ي قبيله ها محبوبيت داشت . سرانجام سران قبايل تصميم گرفتند او را به عنوان فرمانروا انتخاب كنند .

-5 ديااكو كدام شهر پايتخت خود قرارداد و چگونه قدرتمند شدند ؟ ديااكو بر فراز تپه اي در شهر هگمتانه ( همدان امروزي ) قلعه اي

ساخت و آنجا را به پايتختي خود انتخاب كرد . مادها به تدريج قدرتمند شدند و بر دشمنان خود غلبه كردند . بدين ترتيب اولين حكومت

قدرتمند در ايران به دست مادها پايه گذاري شد .

-6 كوروش چگو ه ن به پادشاهي رسيد و توانست قلمرو هخامنشيان را گسترش دهد ؟ كوروش توانست آخرين پادشاه مادها را در

جنگي شكست بدهد و حكومت مادها را سرنگون كند . كوروش در دوران حكومت خود پيروزي هاي زيادي به دست آورد . او به بابل (عراق) و

ليدي (تركيه) حمله كرد و قلمرو ايران را از خليج فارس تا درياي مديترانه گسترش داد .

-7 رفتار كوروش با مردم سرزمين هايي كه فتح مي شد چگونه بود؟ كوروش پادشاهي خردمند بود و با مردم سرزمين هايي كه فتح مي شد با

نرمي و عدالت رفتار مي كرد . مورخان اين موضوع را از روي منشوري كه از وي به جا مانده است دريافته اند .

-8 مشكلاتي كه در زمان داريوش وجود داشت چه بود ؟ و چگونه موفق شد حكومت هخامنشيان را قدرتمند سازد ؟ او زماني

به سلطنت رسيد كه در بيشتر قلمرو هخامنشيان ، شورش ها و نابساماني هايي شكل گرفته بود . داريوش با عزم و اراده با شورشيان جنگيد و

آنها را شكست داد و موفق شد دوباره حكومت هخامنشيان را قدرتمند سازد .

-9 چرا از حكومت هخامنشي مي توان به عنوان نخستين امپراتوري جهاني ياد كرد ؟ زيرا در زمان كوروش و داريوش ، قلمرو

جغرافيايي هخامنشيان ، بيشتر كشورهاي مهم آن روز را در بر مي گرفته است .

-10 هنگامي كه اسكندرمقدوني در يونان به قدرت رسيد ، حكومت هخامنشي در وضعيتي بود ؟ حكومت هخامنشي ضعيف و

ناتوان شده بود . اسكندر از اين موقعيت استفاده كرد و يونانيان را به انتقام جويي از ايرانيان فرا خواند سپاهيان تحت فرمان او در چند جنگ ،

سپاه هخامنشي را شكست دادند و ايران را فتح كردند .

-11 اسكندر چه سرزمين هايي را تصرف كرد ؟ و سرانجام او چه شد ؟ اسكندر علاوه بر ايران ، مصر و قسمت هايي از هندوستان را

تصرف كرد . او سرانجام در جواني و در اوج كشورگشايي بر اثر بيماري در گذشت .

-12 چرا مردم ايران سلوكيان را نمي پذيرفتند و با آنها مخالفت مي كردند ؟ زيرا ايرانيان سلوكيان را بيگانه مي شمردند و به شكل

هاي مختلف با آنان مخالفت و مبارزه مي كردند .

-13 اشك يا ارشك كه بود و چه كرد ؟ رئيس يكي از قبايل پارتي ملقب به اشك يا ارشك با هدف مقابله با سلوكيان ، پارتيان و ديگر

اقوام ايراني را متحد كرد . او با استفاده از اختلافات سلوكيان توانست قسمت هايي از ايران را آزاد كند . مورخان وي را موسس سلسله اشكاني

مي دانند .

-14 جانشينان اشك چه كردند ؟ جانشينان اشك به مبارزه با سلوكيان ادامه دادند و موفق شدند به تدريج ساير مناطق ايران را از زير

سلطه ي سلوكيان نجات دهند . به اين ترتيب در زمان فرمانروايي مهرداد دوم ، حكومت اشكاني به امپراتوري قدرتمند تبديل شد .

-15 يكي از مهم ترين پادشاهان ساساني كه بود ؟ اقدام او را بنويسيد ؟ شاپور اول – در زمان او وسعت قلمرو ايران بسيار زياد شد

و او توانست امپراتور روم ( والريانوس ) را شكست دهد .

-16 سر انجام سلسله ي ساساني چگونه به پايان رسيد ؟ با حمله ي اعراب مسلمان و شكست هاي متعدد سپاهيان ساساني ،

سرانجام با قتل يزدگرد سوم آخرين پادشاه ساساني ، اين سلسله در سال 651 ميلادي به پايان رسيد .

*- نخستين حكومت ايراني ..................... بودند . (مادها )

*- در يكي از قبايل ماد ، فردي به نام ......................... زندگي مي كرد . ( ديااكو )

*- اولين حكومت قدرتمند در ايران به دست .................... پايه گذاري شد . ( مادها )

*- رئيس يكي از قبايل مهم پارس ، فردي به نام ................... بود . ( هخامنش )

*- كوروش از نوادگان ............................. بنيان گذار سلسله .......................... بود . (هخامنش – هخامنشيان )

*- كوروش معتقد بود بايد با مردم سرزمين هايي كه فتح مي شدند با .................. و .................. رفتار كرد . ( خردمندي – عدالت )

*- بعد از كوروش معروف ترين پادشاه هخامنشيان ............................. بود . ( داريوش بزرگ )

*- داريوش دستور داد نقش برجسته اي به ياد پيروزي هاي او در جنگ با دشمنان بر روي .................... ح  جاري كنند . (كوه بيستون)

*- در نتيجه ي حمله ي ................... بسياري از شهرهاي ايران از جمله ..................... به آتش كشيده شد . ( اسكندر – تخت جمشيد )

*- پس از مرگ اسكندر ، ايران به دست ...................... يكي از سرداران اوافتاد .او سلسله ................. را تأسيس كرد . (سلوكوس – سلوكيان )

*- رئيس يكي از قبايل پارت ملقّب به .................. يا .................... بود . ( اشك – ارشك )

*- موسس سلسله ي اشكاني ......................... بود . ( اشك )

*- در زمان فرمانروايي .............................. حكومت اشكاني به امپراتوري قدرتمند تبديل شد . ( مهرداد دوم )

*- آخرين حكومت پيش از ورود اسلام به ايران سلسله ي .......................... است . ( ساسانيان )

*- موسس سلسله ي ساساني ........................... است كه بر عليه ............................. قيام كرد . ( اردشير بابكان- اشكانيان )

*- مبدأ تاريخ ما مسلمانان ....................................................... است . ( هجرت پيامبر (ص) از مكه به مدينه )

*- مبدأ تقويم ميلادي ........................................... است و نشانه اختصاري آن حرف .........است . ( تولد حضرت مسيح (ع)- م )

درس 20 (امپراتوري هاي قدرتمند چگونه كشور را اداره مي كردند ؟ )

-1 شيوه ي حكومت در ايران باستان را توضيح دهيد ؟ شاهان در ابتداي سلطنت در حضور بزرگان كشور ، تاج گذاري مي كردند و دركاخ بر

تخت مي نشستند . شاه قدرت مطلق داشت و همه بايد از او فرمان مي بردند . حكومت موروثي بود يعني از پدر به پسر به ارث مي رسيد .

-2 شاهان ايران باستان خود را چگونه افرادي مي دانستند ؟ شاهان ايران باستان خود را برگزيده ي آسمان و نماينده ي اهورامزدا مي

دانستند و معتقد بودند كه به حكم او فرمان مي رانند .

-3 چه زماني و چه كساني مي توانستند شاه را بركنار كنند ؟ اگر شاه از مسير قانون و عدالت منحرف شود حمايت اهورايي از او گرفته

مي شود و بزرگان و موبدان مي توانستند شاه را عزل يا بركنار كنند .

-4 شاهان بر چه اموري نظارت داشتند ؟ ( قانون ها به فرمان چه كساني صادر مي شد ؟) شاهان بر امور اداري ، نظامي و مذهبي

فرمانروايي مطلق داشتند . آنها براي اداره ي كشور فرمان هايي صادر مي كردند . اين فرمان ها ، قانون هايي بودند كه بايد در سراسر كشور

اجرا مي شدند و هيچ كس نبايد از آنها سرپيچي مي كرد .

-5 چرا در دوره ي اشكانيان ، قدرت و نفوذ پادشاهان مانند ساير شاهان ايران باستان نبود ؟ چون در اين دوره ، خاندان هاي محلي

از نفوذ و قدرت زيادي برخوردار بودند و شاهان مجبور بودند در اداره ي كشور با آنها مشورت كنند .

-6 مجالس دوره ي اشكانيان را نام ببريد ؟ مجلس شاهي ، مجلس بزرگان و مجلس مهستان

-7 چرا درايران باستان شغل ها و مقام هاي مختلفي به وجود آمده بود ؟ چون دولت هاي ايران باستان ، ق م لرو وسيعي داشتند و

بنابراين براي اداره ي امور كشور ، شغل ها ومقام هاي مختلفي به وجود آمده بود .

-8 زندگي شاهان در ايران باستان چگونه بود ؟ زندگي شاهان هزينه ي زيادي داشت . گاهي آنها صدها خدمه را به كار مي گرفتند . اينكه

در آمدهاي كشور چگونه خرج بشود بستگي به نظر شاهان داشت . مخارج سنگين دربار ، از گرفتن ماليات از مردم تأمين مي شد . اغلب شاهان

به ثروت اندوزي مي پرداختند و نه تنها به فكر آسايش مردم نبودند بلكه به آنها ظلم مي كردند .

-9 در ايران باستان مقام هاي مهم حكومتي را نام برده و وظايف آنها را بنويسيد ؟

وزير بزرگ: مهم ترين مقام بعد از شاه و مسئول كارهاي اداري مملكت بود .

رئيس دربار يا تشريفات: مسئول رسيدگي به كارهاي كاخ شاهي (مراسم و جشن هاي مختلف ، انبار و ذخيره كردن محصولات غذايي در كاخ ، توزيع

جيره ي كاركنان ، نظارت بر كار هنرمندان ، صنعتگران داخل كاخ و ....) بود .

منشيان و دبيران: كارهاي اداري و مالي و نوشتن نامه ها بر عهده ي آنها بود و گاه به چند زبان آشنايي داشتند .

مأموران مخفي شاه: اولين بار در زمان داريوش افرادي به عنوان مأمور مخفي انتخاب شدند كه به آنها چشم و گوش هاي شاه مي گفتند . مأموران

مخفي شاهان از قسمت هاي مختلف كشور گزارش تهيه مي كردند و به شاه مي دادند .

-10 بعضي از منشيان و دبيران به چند زبان آشنايي داشتند؟ چرا؟ (فعاليت كتاب) زيرا قلمرو ايران وسيع بود و از اقوام و ملل

مختلفتشكيل شده بود ، براي نوشتن نامه هاي شاه از زبان هاي مختلف استفاده مي كردند .

-11 حدس بزنيد چشم و گوش هاي شاه چه موضوعاتي را به شاه خبر مي دادند؟( فعاليت كتاب) ؟ اوضاع سياسي و مسائل

امنيتي ، نحوه ي گرفتن ماليات ها و چگونگي ايجاد شورش هاي محلي .

-12 اولين كساني كه سرزمين خود را به بخش هاي مختللف تقسيم كردند چه كساني بودند؟ ايرانيان از نخستين كساني بودند

كه تقسيم سرزمين به بخش هاي مختلف را ابداع كردند.

-13 داريوش براي اداره بهتر كشور ، آن را به چند قسمت تقسيم كرده بود و به هرقسمت چه مي گفتند ؟به 23 قسمت تقسيم

كرد و به هر قسمت ايالت مي گفتند . براي هر ايالت يك شهربان انتخاب مي كردند .

-14 هر بخش حكومت در ايران باستان از كجا دستور مي گرفت و موظف به انجام چه كاري بود ؟ هر بخش از مركز فرماندهي يا

پايتخت ، دستور مي گرفت و موظف بود همه كارها را طبق نظر شاه انجام دهد .

-15 پايتخت حكومت ها در ايران باستان چه بود ؟

نام حكومت

پايتخت

مادها:همدان ( هگمتانه )

هخامنشيان:شوش ( پايتختزمستاني )همدان ( پايتختتابستاني )تختجمشيدبابل

اشكانيان:صددروازه ( دامغان ) وتيسفون

ساسانيان:تيسفون

-16 به چه دليل حكومت هاي ايران باستان سپاه و نيروي نظامي بزرگي به وجود آورده بودند ؟ زيرا سرزمين ايران به دليل موقعيت جغرافيايي ، همواره از شرق و غرب در معرض هجوم دشمنان بود . در غرب دولت هاي يونان و روم به قلمرو ايران دست اندازي مي

كردند .

-17 شاهان از دوره ي نوجواني چه آموزش هايي مي ديدند؟ شاهان از دوره ي نوجواني ، آموزش هاي نظامي مي ديدند و در بيشتر

جنگ ها ، خودشان فرماندهي جنگ را بر عهده مي گرفتند .

-18 اشكانيان (پارتيان ) در تاريخ جهان به چه چيز مشهور بودند و در چه كارهايي مهارت داشتند ؟ اشكانيان در تاريخ جهان به

جنگاوران مشهور بودند و مهارت زيادي در سوار كاري و تيراندازي داشتند .

-19 ابتكارات بزرگ ايرانيان باستان در زمينه نظامي چه بود ؟ 1- تشكيل سپاه جاويدان 2- اختراع ارابه ي داس دار 3- گردونه ها يا

برج هاي بلندو چوبي و چرخدار كه در آن كمانداران قرار مي گرفتند و از بالاي برج ها به دشمن تيراندازي مي كردند .

-20 يكي از ابتكارات بزرگ داريوش هخامنشي تشكيل سپاه جاويدان بود آن را توضيح دهيد؟ تعداد افراد سپاه جاويدان ده هزار

نفر بود كه به گروه هاي ده نفره تقسيم مي شد . به اين سپاه ، جاويدان يا هميشگي مي گفتند چون هر گاه يكي از افراد از بين مي رفت يك فرد

جنگاور ديگر كه ذخيره بود جاي او را مي گرفت و تعداد آنان كاسته نمي شد .

-21 چرا سپاه جاويدان به اين نام معروف شد ؟ چون هرگاه يكي از افراد از بين مي رفت يك فرد جنگاور ديگر كه ذخيره بود جاي او را مي

گرفت و تعداد كم نمي شد .

-22 يكي از ابتكارت ايرانيان باستان اختراع ارابه داس دار بود آن را توضيح دهيد ؟ اين ا  رابه در هر سمت خود به شمشيرهاي تيز و

در مركز به كاردهاي داس مانند مجهز بود و هنگام حركت از دو طرف هر چيزي را بر سر راه اسب ها تكه تكه مي كرد .

*- در ايران باستان شيوه ي حكومت ........................... بود . (پادشاهي )

*- براي اولين بار ..................... تقسيم سرزمين به بخش هاي مختلف را ابداع كردند . ( ايرانيان )

*- داريوش كشور را براي اداره ي بهتر به ............. قسمت تقسيم كرده بود كه به هر كدام يك .............. مي گفتند . ( 23 - ايالت )

*- پادشاهان معمولاً شهري كه ................. و .................... بود به عنوان پايتخت انتخاب مي كردند . ( بزرگ – پرجمعيت )

*- سپاه اشكانيان از نيروي ..................... و ......................... تشكيل مي شد . ( پياده نظام – سواره نظام )

*- ايرانيان باستان ، ابتكارات زيادي در زمينه ي تشكيل ................... و ....................... داشتند . ( سپاه – فنون نظامي )

*- يكي از ابتكارات بزرگ داريوش هخامنشي اين بود كه علاوه بر سپاه معمولي يك ................... هم تشكيل داده بود . ( سپاه جاويدان)

*- كشتي هاي نيروي دريايي ايران باستان از خليج فارس تا ............................... در رفت و آمد بودند . ( درياي مديترانه )

*- تشكيل سپاه جاويدان از ابتكارات ................................... بود . ( داريوش هخامنشي)

درس 21 (ا وضاع اجتماعي ايران باستان )

-1 ازدواج در نزد ايرانيان باستان چگونه بود ؟ ازدواج در نزد ايرانيان يك تكليف ديني و پيمان مقدس بود . به همين دليل اگر كسي عمداً

از ازدواج سرباز مي زد ، گناهكار شمرده مي شد . همچنين مردان زماني مي توانستند مقام و منصبي بگيرند كه همسر داشته باشند .

-2 دو مورد از وظايف پدر به عنوان سرپرست خانواده در ايران باستان را بنويسيد ؟ اجراي مراسم مذهبي و حفظ امنيت خانواده بر

عهده ي او بود .

-3 چرا ازدواج در ايران باستان معمولاً خويشاوندي و درون گروهي بود؟ در ايران باستان اغلب سعي مي كردند با افرادي از دودمان

خود ازدواج كنند زيرا تا با آنها هم خون باشند و خصوصيات آن دودمان را حفظ كنند .

-4 در ايران باستان خانواده ها بيشتر مواد مورد نياز خود را چگونه تأمين مي كردند ؟ خانواده ها بيشتر مواد مورد نياز خود چون

خوراك و پوشاك و ابزار را خودشان در خانه توليد و نيازهاي خود را تأمين مي كردند . زنان در كنار مردان به نخ ريسي ، پارچه بافي ، قالي

بافي و مشاركت در كشاورزي مي پرداختند .

-5 در ايران باستان خانواده ها چگونه مراكزي بودند و چه اصولي را به اعضاي خانواده ي خود مي آموختند؟ خانواده ها مركز

تربيت و آموزش بودند و اصول و ارزش هاي اخلاقي چون راستگويي ، امانت داري ، ميهن دوستي و وفاي به عهد و پيمان را به اعضاي خانواده ي

خود مي آموختند . پدران ، شغل خود را به پسران ياد مي دادند همچنان كه مادران به عنوان كدبانوي خانواده ، رسوم خانه داري را به دختران

آموزش مي دادند .

-6 در ايران باستان شهرها بيشتر محل زندگي چه كساني بود؟ شهرها بيشتر محل زندگي شاهان و مأموران حكومت بود . علاوه بر

مأموران حكومتي ، صنعتگران ، بازرگانان و پيشه وران نيز زندگي مي كردند .

-7 در كتاب اوستا مردم به چند دسته تقسيم مي شدند؟ نام ببريد؟ مردم به دسته ي پيشوايان ديني ، نظاميان ، كشاورزان و دامداران

تقسيم شده اند .

-8 چگونه در جامعه ي ايران باستان اختلاف طبقاتي به وجود آمد؟ با تشكيل امپراتوري هاي بزرگ و تمركز قدرت و ثروت در دست

شاهان و شاهزادگان و ساير مقام هاي حكومتي به تدريج اختلاف طبقاتي در جامعه به وجود آمد .

-9 جامعه ي ساساني به چند طبقه تقسيم مي شد هريك را بنويسيد ؟ به دو دسته : بزرگان و اشراف - عامه مردم

-1 شاه و شاهزادگان ، روحانيون زرتشتي ( موبدان ) ، فرماندهان نظامي و دبيران به عنوان اشراف و بزرگان شناخته مي شدند .

-2 پيشه وران ، بازرگانان و كشاورزان ، نيز عامه مردم محسوب مي شدند .

-10 در جامعه ساساني طبقه اشراف و بزرگان از چه امتيازاتي برخوردار بودند؟ آنها زمين ها و ثروت هاي فراوان داشتند اما از

پرداختن ماليات سرانه معاف بودند . از حق تحصيل و آموزش برخوردار بودندو خود را صاحب جان و مال مردم مي دانستند .

-11 در دوره ي ساساني كشاورزان از چه حقوق اجتماعي محروم بودند ؟ آنها و فرزندانشان حق تحصيل نداشتند . بار سنگين

ماليات بر دوش آنها بود و در جنگ ها ، سپاه پياده نظام را تشكيل مي دادند . اگر كسي از جنگ فرار مي كرد به شدت مجازات مي شد .

-12 جامعه طبقاتي در دوره ساساني چه ويژگي هايي داشت ؟ در جامعه طبقاتي ، رفتن از طبقه اي به طبقه ي ديگر بسيار سخت و

تقريباً ناممكن بود . يعني فرزند كشاورز مي بايستي تا ابد كشاورز بماند . همچنان كه اشراف زادگان هميشه در گروه اشراف مي ماندند .

افراد از طبقه محروم نمي توانستند با بزرگان ازدواج كنند .

-13 در دوره ي ايران باستان ، شاهان و شاهزادگان چگونه زندگي داشتند ؟ مثال بزيند؟ شاهان و شاهزادگان زندگي پر تج  ملي

داشتند و در كاخ ها به خوشگذراني مي پرداختند . براي مثال خسروپرويز تاجي داشت كه مقدار زيادي طلاي خالص در آن به كار برده شده بود

و مرواريدهاي آن به اندازه تخم گنجشك بودند . خسرو پرويز شطرنجي داشت كه مهره هاي آن از ياقوت و زمرد بودند و بر تختي مي نشست

كه از عاج فيل درست شده بود و نرده هاي آن از طلا و نقره بود .

*- در ايران باستان ....................... هسته ي اوليه جامعه را تشكيل مي داد . (خانواده )

*- در خانواده ي ايران باستان ...................... به عنوان سرپرست خانواده نقش مهمي داشت . ( پدر )

*- ازدواج در ايران باستان معمولاً خويشاوندي و ................................... بود . ( درون گروهي )

*- ايرانيان باستان براي اولاد .................. ارزش خاصي قائل بودند . ( پسر )

*- در دوره ايران باستان اغلب مردم در ...............زندگي مي كردند و ................ بيشترين جمعيت را تشكيل مي دادند . ( روستاها – كشاورزان )

*- اختلاف طبقاتي در دوره ي ........................ به اوج رسيد . ( ساسانيان )

*- جامعه ي طبقاتي در دوره .......................... بسيار تبعيض آميز بود . ( ساساني )

*- جامعه ي ساساني به دو طبقه ....................... و ...................... تقسيم مي شد . ( بزرگان – عامه مردم )

*- دردوره ساساني ...................... اكثريت جامعه را تشكيل مي دادند و فعاليت هاي اقتصادي بر دوش آنها بود . ( كشاورزان )

*- در دوره ساساني ........................... از اختلاف طبقاتي حمايت مي كردند . ( موبدان زرتشتي )

درس 22 ( اوضاع اقتصادي در ايران باستان )

-1 فلات ايران چگونه سرزميني بود ؟ فلات ايران از نخستين سرزمين هايي بوده كه كشاورزي و پرورش دام در آن آغاز شده و حتي

دانش و مهارت كشت و زرع از ايران به سرزمين هاي ديگر برده شده است .

-2 مهم ترين محصول زراعي ايرانيان باستان چه بود ؟ و به چه جهت كارگاه هاي پنبه ريسي توسعه يافت ؟ گندم و جو

مهم ترين محصول زراعي بود . كشت پنبه در نواحي مستعد رواج داشت و به همين جهت كارگاه هاي پنبه ريسي توسعه يافت و پارچه هاي پنبه

اي يكي از صادرات مهم بعضي از ايالات بود .

-3 وضعيت صنعت در ايران باستان چگونه بود ؟ در بسياري از مناطق ايران ، صنعت نيز گسترش پيدا كرد . تهيه پارچه هاي لطيف از

پنبه ، ابريشم و پشم و تهيه شال هاي پشمي و حرير در كارگاه هاي مرو ، ري ، اهواز و شوشتر رواج داشت . ايرانيان در پيشه ي نجاري ،

آهنگري و شيشه گري نيز پيشرفت كرده بود .

-4 چند مورد از مشاغل ايران باستان را بنويسيد ؟ ساختن اسباب و اثاثيه ي منزل ، شمشير ، ابزارهاي كشاورزي و ابزارهاي جنگي

مانند بازوبند و زره و نظاير آنها نيز از مشاغل آن دوره بود .

-5 در نتيجه كدام اقدامات ، در ا ر يان باستان ( داريوش اول) تجارت بيش از پيش رونق گرفت ؟ در آن زمان امنيت در راه ها برقرار

و كاروانسراهايي در فاصله هاي معين بنا گرديدند . در نتيجه اين اقدامات تجارت رونق گرفت .

-6 جاده ي ابريشم چه راهي بود ؟ جاده ابريشم راهي بود كه چين و هند را در شرق ، به اروپا در غرب متصل مي كرد و بخشي از اين جاده

هم از خاك ايران عبور مي كرد .

-7 ارزشمندترين كالاي تجاري دوره ايران باستان چه بود؟ ابريشم بود كه از چين به ايران و سرزمين هاي ديگر صادر مي شد .

-8 چرا ساسانيان مانع از ارتباط مستقيم تجاري ميان چين و هند با روم (اروپا) مي شدند و از اين كار چه هدفي داشتند؟

سرزمين ها ي ايراني د رعهد باستان حلقه ي اتصال و ارتباط غرب و به شمار مي رفت ايرانيان باستان درصدد بودند كه از موقعيت سرزمين

خود در حوزه ي اقتصاد و بازرگاني بهره برداري كنند .

اولاً از عبور كالاهايي كه از شرق به غرب مي رفت و بالعكس ، عوارض و حق ترانزيت دريافت مي كردند ، ثانياً آنها ترجيح مي دادند به جاي

صادرات مواد اوليه مثل ابريشم خام ، كالاهاي ساخته شده يا منسوجات ابريشمي و .... كه سود بيشتري به همراه داشت ، صادر كنند .

-9 ايران در دوره باستان صادر كننده ي چه كالاهايي بود ؟ كالاهاي گوناگون مانند سنگ هاي قيمتي ، پارچه ، قالي و محصولات

كشاورزي بود .

-10 ضرب سكّه چه تأثيري در تجارت ايران باستان داشت ؟ با ضرب سكّه تجارت رونق پيدا كرد ، به طوري كه بازرگانان با داشتن پول

مي توانستند كالاهايي خريداري كنند و آنها را به قيمت بيشتر بفروشند .

11 - چه كساني مي توانستند سكّه ضرب كنند ؟ سكّه هاي زرين فقط به فرمان و به نام پادشاهان ضرب مي شد . حاكمان ايالت ها مي

توانستند با اجازه پادشاه فقط سكّه هاي سيمين (نقره اي ) يا (مسي ) ضرب كنند .

-12 در ايران باستان منبع اصلي در آمد حكومت ها چه بود ؟ ماليات منبع اصلي در آمد حكومت ها بود كه به صورت نقدي يا جنسي

دريافت مي شد .

-13 در ايران باستان ماليات توسط چه گروه هايي پرداخت مي شد ؟ بيشترين حجم ماليات را كشاورزان پرداخت مي كردند .

دامداران به نسبت تعداد دام هايشان و پيشه وران و بازرگانان نيز به ميزان كالا و خدماتي كه عرضه مي كردند ماليات مي دادند .

-14 ماليات سرانه چه نوع مالياتي بود ؟ نوع ديگري از ماليات به نام ماليات سرانه وجود داشت كه فقط از عامه ي مردم وصول مي شد و

بزرگان و اشراف از پرداخت آن معاف بودند .

-15 در چه صورت ماليات افزايش و در چه مواقعي بخشيده مي شد ؟ گاهي به دليل خالي بودن خزانه ، ميزان ماليات ها را افزايش مي

دادند . البته در مواقعي نيز به سبب جلوگيري از شورش مردم و يا بروز خشكسالي ، بخشش هايي صورت مي گرفت .

-16 در ايران باستان درآمدهاي حكومتي صرف چه كارهايي مي شد ؟ 1- بخش زيادي صرف جنگ با دشمنان مي شد 2- قسمت

ديگري به مصارف شخصي شاه ، شاهزادگان ، درباريان و ساختن كاخ هاي مجلل مي رسيد 3-پرداخت حقوق به مأموران حكومتي 4- درآمد

خرج احداث ، نگه داري و تعمير آتشكده ها ، كاروان سراها ، قنات ها ، سدها و ...... مي شد .

*- مهم ترين پيشه و وسيله ي معيشت در ايران باستان ....................... بود . ( كشاورزي )

*- در اوستا و كتيبه هاي آن دوره عبارت هايي در باره اهميت و ارزش ...................... ديده مي شود . ( كار كشاورزان )

*- فعاليت هاي ........................ از طرف حكومت نيز تشويق مي شد . ( كشاورزي )

*- مهم ترين محصول زراعي ايرانيان باستان ..............و ................... بود . ( گندم و جو )

*- به فرمان داريوش اول هخامنشي جاده .................. ساخته شد . ( شاهي )

*- ارزشمند ترين و پرسودترين كالاي تجاري در ايران باستان ................... بود . ( ابريشم )

*- ايرانيان باستان به سبب تجربه و مهارت دريانوردي به ..................................... نيز روي آوردند . ( تجارت دريايي )

*- در دوران .......................... تجارت دريايي رونق گرفت . ( ساساني )

*- در زمان هخامنشيان براي اولين بار به فرمان داريوش كبير سكّه اي زرين به نام ................. ضرب شد. ( دريك )

*- در ايران باستان ، منبع اصلي در آمد حكومت ها ....................... بود . ( ماليات )

*- بيشترين حجم ماليات را ............................ پرداخت مي كردند . ( كشاورزان )

*- ماليا  ت ...................... فقط از عامه ي مردم وصول مي شد . (  سرا نه )

درس 23 (عقايد و سبك زندگي مردم در ايران باستان )

-1 اقوام آريايي كدام عناصر خلقت را مقدس مي شمردند ؟ اقوام آريايي برخي از عناصر خلقت مانند آب ، آتش ، خاك و باد

را مقدس مي شمردند و براي آنها خداياني قائل بودند .

-2 زرتشت كه بود و مردم را به چه چيز دعوت مي كرد ؟ زرتشت پيامبر ايران باستان كه قبل از سلسله ي مادها مي زيست ، در

انديشه ي اصلاح عقايد ايرانيان بر آمد . او مردم را به پرستش اهورامزدا ، خداي بزرگ دعوت كرد .

-3 در آيين زرتشت به چه چيزي اشاره شده بود ؟ در آيين زرتشت اهورامزدا منشأ تمام خير و خوبي ها بود و همواره با اهريمن كه

سرچشمه ي شر و بدي ها به شمار مي رفت ، درحال مبارزه بود .

-4 زرتشت به پيروان خود چه سفارش مي كرد ؟ سفارش مي كرد كه به منظور ياري اهورامزدا ، پندارنيك ، گفتار نيك و كردار نيك را

سرمشق زندگي خود قرار دهند .

-5 در دوره ي ساسانيان چه دين هايي رواج داشت ؟ زرتشتي ، مسيحي ، يهودي ، بودايي و مانوي .

-6 در دوره ساساني ديدگاه موبدان زرتشتي نسبت به ديگر اديان چه بود؟ موبدان زرتشتي با رواج و گسترش دين هاي ديگر در

ايران مخالف بودند و نسبت به پيروان ساير اديان سخت گيري مي كردند .

-7 در دوره ي ايران باستان غذاي اصلي مردم چه بود ؟ در آن دوره غذاي اصلي مردم ، غلات مخصوصاً گندم و جو بود كه آنها را آرد مي

كردند و با آن نان و انواع شيريني ها را مي پختند . علاوه بر نان از انواع گوشت حيوانات اهلي ، گوشت پرندگان شكاري ، تخم پرندگان ،

شير  بز و ميوه ها و سبزيجات و شربت ها براي تغذيه استفاده مي شد .

-8 مورخان معتقدند كدام مواد غذايي به ايران وارد مي شده است ؟ بعضي مواد غذايي مانند روغن زيتون از يونان و ادويه از هندوستان به

ايران وارد مي شده است .

-9 برخي از آداب غذا خوردن مردم ايران باستان را بنويسيد ؟ با آداب خاصي سر سفره مي نشستند . آنها سخن گفتن هنگام غذا

خوردن را گناه مي دانستند . شستن دست ها قبل و بعد از غذا خوردن و خواندن دعاي نان در ابتدا و پايان غذا از نكاتي بود كه آنها بر سر

سفره رعايت مي كردند .

-10 اطلاعات مربوط به پوشاك ايران باستان چگونه است ؟ بيشتر آنچه كه ما از پوشاك مردم آن دوره مي دانيم مربوط به مجسمه ها و

نقاشي ها يا تصويري به جا مانده از آن دوره است كه بر روي سنگ ها ، ظروف يا سكه ها نقش بسته اند .

-11 با توجه به شواهد و مدارك به جا مانده ، ايرانيان باستان نسبت به پوشش بدن چه اعتقادي داش ن تد ؟ مردان و زنان ايران

باستان در مقايسه با مردم ساير تمدن ها ي هم عصر خود ، اعتقاد به پوشش كامل بدن داشتند و برهنگي و بي بند و باري را نشانه اهريمن

مي دانستند .

-12 در دوره ي ايران باستان پوشاك ايرانيان شامل چه چيزهايي بود ؟ شلوار و بالا پوشش هاي آستين دار و كلاه نمدي

پوشاك اصلي مردان بود . زنان نيز از شلوار ، پيراهن هاي بلند و روسري استفاده مي كردند . لباس هاي ايراني مورد توجه بزرگان و درباريان

روم و يونان بود و اغلب سعي مي كردند از طرح لبا س هاي ايراني تقليد كنند .

-13 فردوسي در كتاب شاهنامه از كدام پهلوانان ايران باستان سخن گفته است ؟ از دلاوري اسطوره هايي چون رستم ، سهراب ،

سياوش ، گرد آفريد و ........ سخن گفته است .

-14 هردوت در نوشته هاي خود گفته است ايرانيان به فرزندان خود سه چيز را مي آموختند ، آنها را بنويسيد ؟ 1- سواركاري

-2 تيراندازي 3- راستگويي

-15 از ورزش هاي مورد علاقه مردم ايران باستان چند مورد نام ببريد ؟ سواركاري و تيراندازي و شكار از ورزش هاي مورد علاقه

مردم آن دوره بوده و پرتاب سنگ يا فلاخن و نيزه و زوبين نيز رواج داشته است .

-16 در باره ي ورزش چوگان در ايران باستان چه مي دانيد ؟ چوگان بازي ورزشي است كه ايرانيان باستان آن را ابداع كرده اند . در

شاهنامه فردوسي به چوگان بازي اشاره شده است . در زمان هخامنشيان و ساسانيان اين ورزش انجام مي شده است . امروزه چوگان بازي

يكي از ورزش هاي جهاني محسوب مي شود .

-17 واژه ي جشن به چه معناست ؟ واژه ي جشن از  يشت و  يسنه اوستايي گرفته شده كه به معناي پرستيدن و نيايش است .

-18 مهم ترين جشن هاي دوره ايران باستان را نام ببريد ؟ جشن نوروز ، جشن سده و جشن مهرگان از مهم ترين جشن ها بود .

-19 نوروز در نزد مردم ايران باستان پيام آور چه بود ؟ نوروز در نزد مردم آن زمان پيام آور نوشدن سال و رويش طبيعت و شروع

فعاليت هاي كشاورزي بود .

-20 زمان پيدايش نوروز را توضيح دهيد ؟ زمان پيدايش نوروز به درستي معلوم نيست ا  ما در برخي از كتاب هاي كهن مانند شاهنامه

فردوسي ، اين جشن را به ز ا من تاج گذاري جمشيد پادشاه اسطوره اي ايران نسبت مي دهند .

-21 امروزه برخي از آيين هاي زيباي نوروز را نام ببريد ؟ امروزه نيز مردم كشور ما نوروز را جشن مي گيرند ، كتاب قرآن را بر سر

سفره هفت سين مي گذارند و در هنگام تحويل سال دعا مي خوانند . خانه تكاني ، پختن سمنو ، چيدن سفره ي هفت سين ، به ديدار بزرگ تر

هاي فاميل رفتن و عيدي دادن از آيين هاي زيباي نوروز است .

*- در ايران باستان .............................. نقش و تأثير زيادي در زندگي فردي و اجتماعي داشت . ( تعليمات مذهبي )

*- پس از مرگ زرتشت پيروانش تعاليم اورا در كتابي به نام ................... گردآوري كردند . ( اوستا )

*- در دوره ي ساسانيان دين ........................ ، دين رسمي كشور اعلام شد . ( زرتشتي )

*- نخستين كساني كه شلوار را طراحي كردند و پوشيدند ....................... بودند . ( ايرانيان )

*- يكي از بزرگ ترين و با شكوه ترين جشن هاي ايران باستان جشن ................... بود كه در فصل .............. برگزار مي شد . ( نوروز – بهار )

*- جشن نوروز در زمان هخامنشيان در ............................ برگزار مي شده است . ( تخت جمشيد )

درس 24 (دانش و هنر در ايران باستان )

-1 جلوه هايي از شكوه و عظمت تمدن كهن ايران چيست ؟ پيشرفت هاي ايرانيان در دانش ، هنر و معماري .

-2 چه عاملي اساس گسترش ايرانيان در دانش ، هنر و معماري محسوب مي شد؟ زبان و خط .

-3 زبان ايرانيان در دوره هاي مختلف چه بوده است ؟

-1 در دوره ي هخامنشيان : پارسي باستان 2- در دوره اشكانيان و ساسانيان : پارسي ميانه يا پهلوي 3- دوره اسلامي : فارسي دري

-4 اصل 15 قانون اساسي در مورد زبان و خط مشترك مردم ايران چه مي گويد ؟ زبان و خط رسمي و مشترك مردم ايران فارسي

است . اسناد و مكاتبات و متون رسمي و كتب درسي بايد با اين زبان و خط باشد ولي استفاده از زبان هاي محلي و قومي در مطبوعات و رسانه

هاي گروهي و تدريس ادبيات آنها در مدارس در كنار زبان فارسي آزاد است .

-5 در تمدن هاي باستاني ايران ، خط ايرانيان چه بوده است؟ در زمان هخامنشيان ، ايرانيان خط ميخي را از اقوام بين النهرين اقتباس

كردند و تغييرات زيادي در آن به وجود آوردند . در دوره هاي اشكانيان و ساسانيان خط پهلوي رايج بود .

-6 كتيبه هاي به جا مانده از دوره ي هخامنشيان به چه زبان و خطي بوده است ؟ كتيبه هاي به جا مانده از دوره هخامنشيان در

بيستون و تخت جمشيد به زبان پارسي باستان و با خطّ ميخي نوشته شده است .

-7 چه نيازهايي باعث اختراع خط شد؟ اگر خط نبود چه كمبودهايي در جوامع پديد مي آمد؟ نياز به شمارشو محاسبه كردن،

نخستين محرك بشر براي ابداع و اختراع خط بوده است پساز اين كه انسان ها شروع به دامپروري و كشاورزي كردند و يك جانشين

شدند، روابط و نوع همكاري آنان با يكديگر گسترده تر شد . از اين رو، ناگزير شدند مقرراتي وضع كنند تا براساس آن با يكديگر همكاري

كنند، بنابراين ضرورت داشت مقررات مذكور در جايي ثبت و ضبط( نگارش )شود تا از خاطر نرود و افراد همگي ملزم و متعهد به انجام آنها

باشند علاوه بر نيازهاي مذكور، تمايل به حفظ خاطره و ميل به ماندگاري نام و نشان، يكي ديگر از انگيزه هاي بشر براي ابداع خط بوده است

-8 چگونه درمي يابيم كه ايرانيان در گذشته هاي دور با علوم مختلف آشنا بوده اند ؟ ساختن بناهاي عظيم و محكم ، سدها ، پل ها

، ابزارها و وسايل مختلف زندگي كه به دست ايرانيان ابداع شده ، نشان مي دهد آنها با علوم گوناگوني چون رياضي ، هندسه ، زمين شناسي و

... آشنا بوده اند .

-9 چرا ايرانيان باستان تقويم خورشيدي را به وجود آوردند ؟ چون براي فعاليت هاي كشاورزي كه در فصول خاصي از سال انجام

مي گرفت به تقويم نياز داشتند ، تقويم خورشيدي (شمسي) را به وجود آوردند و سال را به 12 ماه 30 روزه تقسيم كردند و پنج روز پاياني

سال را جداگانه ه ب حساب آوردند . اين تقويم از كم نظير ترين تقويم هاي دنيا است .

-10 از نظر پزشكي وضعيت ايرانيان باستان چگونه بود ؟ ايرانيان در پزشكي نيز پيشرفت كرده بودند و خواص درماني گياهان را مي

شناختند .

-11 در كتاب اوستا از سه نوع پزشك نام برده شده است ، نام آنها را بنويسيد ؟ پزشك جراح ، پزشك معمولي ، پزشك دعا .

-12 قديمي تريم مدرسه ي پزشكي جهان چه نام داشت ؟ در دوره ي ساسانيان ، شاپور ساساني در شهر جندي شاپور (خوزستان

كنوني ) مدرسه و بيمارستاني تأسيس نمود كه قديمي ترين مدرسه ي پزشكي جهان به شمار مي رود .

-13 در مدرسه جندي شاپور علاوه بر پزشكي چه رشته هاي ديگري تدريس مي شد ؟ نجوم ، رياضيات ، موسيقي ، شيمي (كيمياگري )و

-14 صنعتگران و هنرمندان ايران باستان در چه رشته هايي مهارت داشتند؟ آنها در رشته هاي گوناگون چون سفالگري ، پارچه بافي

، قالي بافي، فلزكاري ، چرم سازي ، زركري ، كاشي كاري ، سنگ  بري ، حجاري ، قلم زني ، من  بت كاري ، موسيقي ، نقاشي و ... مهارت داشتند .

-15 ايرانيان باستان با توجه به شرايطي خانه هاي خود را مي ساختند ؟ ايرانيان با توجه به شرايط آب و هوايي و مصالحي كه در

منطقه ي آنها بود خانه هاي خود را از سنگ ، چوب و خشت مي ساختند .

-16 كدام بناهاي باستاني پيشرفت ايرانيان را در معماري نشان مي دهد؟ علاوه بر تخت جمشيد ، هگمتانه ، پاسارگاد ، تخت سليمان ،

طاق بستان و طاق كسري .

*- اساس گسترش دانش هنر و معماري ................. و .................. بوده است . (زبان - خط )

*- از هنگام استقرار اقوام ..................... در سرزمين ايران ، زبان فارسي ، زبان گفتاري و نوشتاري مردم بوده است . ( آريايي )

*- زبان رسمي امروز ما نيز ................................. است . ( فارسي دري )

*- در زمان هخامنشيان ، ايرانيان خط ................. را از اقوام بين النهرين اقتباس كردند . ( ميخي )

*- در دوره هاي اشكانيان و ساسانيان، خط ............... رايج بود . اين خط از خط ............... اقتباس شده بود . ( پهلوي – آرامي )

*- پيشرفت در علم ........................ باعث به وجود آمدن تقويم خورشيدي شد . ( نجوم )